Oe pro sa rubrica nostra amus adobiadu a unu de is navigadores prus famados de s’istòria, Cristòforo Colombo. A nàrrere sa beridade dd’amus chircadu in totue, peri sa terra e peri su mare, e mancu male chi dd’amus agatadu in una de is camineras suas, semper chirca-chirca de iscobèrrere logos noos.
Salude ammiràlliu, semus renèssidos a bos fàghere firmare pagu pagu…
E salude. Ello…A mie mi praghet aici! Semper a reu.
Tando gràtzias pro custa cuntzessione.Comente s’intendet vostè a èssere unu esploradore de primore, su prus famadu de s’istòria?-
Beh, a beru, est una cosa chi faghet pràghere. De seguru, a is tempos meos, deo so nàschidu in su 1451, nemos diat àere pòdidu pensare de iscobèrrere s’Amèrica. Imbetzes so istadu pròpiu deo s’òmine chi nch’est renèssidu. Mncari sa tarea mea esseret un’àtera…
E duncas cumentzamus de is orìgines bostras…
Mi penso chi as a ischire chi in contu de sa nàschida mea e de su paisu meu de provenièntzia ant iscritu e naradu ogni ratza de cosa. A cando fia genovesu, a cando ispagnolu, a cando portughesu. Dae pagu ant bogadu chi fia fintzas sardu, de una bidda chi ddi narant Seddori. Ma deo creo chi si esseret istadu sardu mi nde dia èssere acatadu. Deo naro de lassare a una banda is paristòrias e tènnere in consìderu is ìndicos de chie at istudiadu sa vida mea. In su libru Historia de las Indias su domenicanu Bartolomeo de las Casas at contadu de sa vida mea, de is biàgios chi apo fatu, is acadessimentos chi m’ant interessadu. Subra de sa vida mea at iscritu fintzas Fernando Colombo, su segundu de is fìgios meos. Tocat a nàrrere però chi su libru suo dd’ant imprentadu in su 1571 in Venètzia, duncas unu sèculu a pustis, tempus meda in ue is memòrias de Fernando sunt coladas in prus de una manu. Cantu ddoe at a èssere de beridade?
Comente fiat Cristòforo a minore?
Babbu meu, ddi naraiant Domenico, fiat un’artisanu e mercante, nàschidu in una famìlia chi traballaiat e bendiat sa lana. Deo, de piticu etotu, apo semper sighidu a babbu meu in is fainas de famìlia e apo comintzadu a naigare pro sighire is iscàmbios cummertziales de is produtos chi traballaìamus. Dae cue est inghitzada sa vida mea in mare. So nàschidu in mesu a sa lana e nche dd’apo agabbada ammiràlliu. Ma cussos fiant tempos difìtziles meda pro naigare! Tocaiat a abarrare atentos a is naves chi rugraiant sa rota. No ischias mai si esserent amigos o inimigos. A ghiare una nave est responsabilidade manna ma mancu male apo semper tentu un’echipàgiu de gabale.
Ma totu cantu bos est acontèssidu, est istadu pro sorte o fiat giai me is bisos bostros?
Comente fiamus narende nde bèngio dae una famìlia ùmile e unu pagu bisaia de fàghere calicuna cosa noa, ispantosa, pro lassare un’arrastu. Ma no isco cantu, a intro de mene, apa bisadu de intrare in s’istòria e èssere ammentadu comente a ses faghende tue oe cun custa intervista. Mai dia àere pensadu de renèssere in una faina comente a sa chi apo fatu, però sa punna, cussu spèddiu naramus chi eja, ddos apo semper tentos.
Cantu gente at adobiadu in totu custos fainamentos?
Eh! Gente nd’apo adobiadu meda, pòpulos diferentes, istòrias ispantosas in logos meravizos. Apo chistionadu cun personas sàbias, eclesiàsticos e nono, latinos e gregos, ebreos o de àteras religiones. E ogni unu de issos m’at lassadu calchi cosa chi sigo a mi portare a intro. Mescamente ca totu custu mi torraiat sulidu a pustis de dies longas passadas in nave a istudiare cartinas, iscrìere diàrios, fàghere càrculos e chircare de resòlvere is dificurtades.
Tando faveddamus de dificurtades. Berus est chi nd’at tentu pro aparitzare su biàgiu ca nemos dda boliat agiudare?
Est gasi! E immoe a bi torrare a pensare ddu cumprendo puru. Est difìtzile a bos ispricare, a pustis de totu is giambamentos de s’istòria, ite valore poderet àere un’impresa gasi manna. A si bòlere ispìnghere ultres is làcanas de su connotu, cara a calicuna cosa chi mancu esistiat. Difatis nemos intre de is regnantes de su tempus fiat de acòrdiu a finantziare un’ispeditzione comente a sa mea. Non mi chèrgio leare totu is meressementos, ca depo meda a amigos meos, bancheris genovesos, chi m’ant agiudadu fintzas a cumbìnchere a sa reina Isabella de Castìglia a mi sustènnere in custu machìmine.
Est sulenu cun vostè? O calchi cosa bos trumentat su coru?
Mi dispraghet meda su de èssere istadu unu pagu severu cun is òmines meos, su àere fatu promissas de prendas de oro e richesas, fintzas a sa reina. Però creo chi sa glòria chi est lòmpida bàgiat de prus meda. Immoe est tempus de mi nche torrare subra sa nave mea, sa Santa Maria, ca a barrare tropu firmu mi pigat a dolore de conca e non mi praghet a lassare is òmines meos a solos.
Insaras bos torro gràtzias e nos fatzat ischire chi agatat àteras terras noas
De seguru! Bos intregu unu messàgiu a intro de un’ampulla…
Manuela Ennas
