Comenti scieus beni, s’apedèmia de coronavirus chi seus bivendi a dolu mannu at ingendrau unu nùmeru de mortus foras de su comunu. Ddoi at una realidadi perou, chi pròpiu po mori de custa emergèntzia sanitària, at biu unu smenguamentu de is mortus. Seu fueddendi de sa chistioni de is incidentis stradalis. Segundu una circa Istat pubricada in custas diis (https://www.istat.it/it/archivio/259825) in Itàlia, in su 2020, is mortus po nexi de is incidentis funt stètius 2.395, cun unu smenguamentu de su 24,5%. cunfrontu a s’annu passau.Est andau ancora mellus po sa categoria de is ingortus innui, cun unu nùmeru de 159.249, su smenguamentu cunfrontu a s’annu passau est stètiu de su 34%. Is incidentis funt stètius in totu 118.298, est a nai su 31,3% de mancu cunfrontu a su 2019.
Is periodus de serrada bòfius de su guvernu Conte po circai de firmai s’apedèmia ant giai-giai annuddau sa possibilidadi de si movi me is bias e is carreras, intra de is mesis de martzu a maju, candu nc’est stètia sa primu undada de su virus e pustis puru, me is in s’ierru, po nexi de sa segunda undada. Is datus de s’Istat pigant in consideru, po su chi pertocat is mortus, sa morti intra de 30 diis de s’acuntèssiu. Nc’est de nai puru chi custu smenguamentu pertocat totu is chi tenint una calchi relata cun sa circulatzioni. Intra de issus is chi ant biu unu smenguamentu prus dèbili de is nùmerus funt is motociclistas (586; -16,0%), sa genti a pei (409; -23,4%) e cussus chi impreant is veturas prus mannas, is postalis e is mesus de trasportu pùbricus (117; -14,6%).
Is smenguamentus prus mannus pertocant difatis is àteras categorias: is veturas (1.018, -27,9%), is ciclomotoris (59, -33%), is ciclistas (176, -30,4%). In su 2020 nc’est stètiu puru su primu mortu apitzus de unu mono-pàtinu elètricu. Is vìtimas (mortus e ingortus), calant in totu is bias: me is autostradas (-37,1%), me is bias aìnturu de is centrus abitaus (-31,7%) e me is àteras (-27,5%). In Sardìnnia is datus funt diferentis e unu pagu sunconcordaus cunfrontu a cussus natzionalis chi eus biu. Chi is incidentis me in su 2020 funt stètius 2.479 cunfrontu a is 3.633 de s’annu prima, is mortus funt stètius de prus, est a nai 95 contras a 71 (in su 2018 perou fiant 105).
Manuela Ennas