S’interru de unu re no est cosa chi rugrat isala-isala is camineras de s’istòria. L’amus bidu cun sos ogros tancados de sa prus reina annòsiga de Inghilterra, unos cantos meses a como. E como etotu lu semus bidende cun su trapassu de su prus paba sèneghe de sa Crèsia catòlica, mancari emèritu. Finamentas ca semus faeddende de istitutziones chi, de cada manera, no lu lassant bòidu su cadreone mannu issoro: faeddende de Commonwealth o de Ecumene, sos rennos internatzionales de Londra e de Roma sighint a èssere matèria de osservadores e analistas cuntemporàneos cun Càralu a un’ala e cun Frantziscu a s’àtera. Ma cando si nche morit unu re de su fùbalu, comente est chi sighit sa monarchia de sa botza?
Su contu est agigu diferente ca a Edson Arantes do Nascimento su tìtulu de Rey non bi l’intregheint nen pro mèdiu de lege sàlica, nen cun disinnos de Conclave e fumada arba annuntziende·los gaudium magnum. A Pelè l’incoroneint su giudìtziu universale de sos amantiosos peri su mundu e su de sos aversàrios a manos iscutas peri sos prados de giogu. Gasi etotu sas istatìsticas in contu de retes marcadas e de tìtulos artziados (tres copas Rimet cun sa Seleção in dòighi annos). De prus: cussu tìtulu monàrchicu Pelé si lu pigheit torrende a res pùblica un’isport chi fintzas in Brasile fiat res de pagos.
Mancari praticadu in sas favelas dae trumas de puntas de diamante afro-brasilianas (tantu pro mentovare sa cantzone Umbabarauma deJorge Ben Jor), su fùbalu ufitziale fiat in antis cosa pro sos pitzocos de sas famìlias biancas. E sos chi biancos no lu fiant, o si lisaiant sos pilos cun sa brillantina (gasi su mesu sàmbene Arthur El Tigre Friedenreich. 1892-1969) o si impiastraiant sa cara de prùere de rosu (Carlos Po’ de Arroz Alberto, 1880-1938). Àteros contos nos agiudant a cumprèndere cussas dinàmicas. Comente cando sa Seleção nche lompeit a Frantza pro sos mundiales de su 1938: Domingos Antonio da Guia (unu intre sos mègius difensores de su Brasile) e Leonidas da Silva (O diamante negro) nânt chi biageint a banda.
Sos giogadores nieddos o non biancos fiant duncas bajulados cando chi giuaiant in campu, ma cando si perdiat sa neghe fiat s’issoro. Comente cando sa natzionale perdeit sa finale de sos mundiales de su 1950, in Rio de Janeiro, contra a sos lacanàrgios de s’Uruguay in sa partida chi connoschimus comente Maracanaço. Sa Celeste conchisteit de custa manera sa segunda copa Rimet (2-1 cun retes de Juan Schiaffino e Alcides Ghiggia) e, a bisu de s’opinione pùblica bianca, sa neghe fiat de su difensore João Bigode Ferreira e de su portieri Moacir Barbosa. Mancu a lu nàrrere ambos duos nieddos.
Mùsica diferente oto annos a pustis, in Isvètzia: 6 retes de Pelé in su campionadu e Seleção vitoriosa in finale contra a sos meres de domo de Nils Liedholm. Su pitzocu, galu connotu comente Gasolina, devengeit su prus marcadore giòvanu (gioghende sa partida contra a su Galles su 19 de làmpadas de tando) e su prus campione giòvanu cun 17 annos e 249 dies su 29. Sighende·bi·la, Pelé e cumpàngios artzieint sa segunda copa Rimet su 1962 in Tzile e sa de tres su 1970, in Mèssicu, cun su Rey marcadore de una de sas bator retes contra a s’Itàlia in sa finale de s’istàdiu Azteca.
Pelé sìmbulu de emantzipatzione. E fùbalu res publica, duncas. Ma repùblica no est semper democratzia. Sa de chimbe, difatis, cumbinaiat cun sa ditadura de sos militares e Pelé mai pigheit positzione contrària. Cosa pagu de giudu a bisu de àteros giogadores comente Paulo Cesar Lima, cumpàngiu de natzionale su 1970. Non faeddemus de o doutor Sócrates, su giogadore filòsofu chi baranta annos a como praticheit sa democratização do futebol in s’iscuadra sua de su Corinthians (sa fòrmula fiat sa de s’autogestione mègius connota comente democracia corinthiana).
Torrende a se pregonta istèrrida a comintzu, in su cadreone mannu de su Rey non b’at a sètzere àtere: ca nemos b’at a chèrrere sètzere, nemmancu Maradona; e ca su poderiu monàrchicu de su fùbalu àteru est, fintzas cando non si giogat in Qatar.
Mauro Piredda
