S’otu de friàrgiu passau sa Càmera de is Deputaus, a pustis de un’iter legislativu lestru meda, at nau eja in manera definitiva a sa modìfica de is artìculus 9 e 41 de sa Costitutzioni, insertendi in sa Costituzioni princìpius comenti s’amparu de s’ambienti, de sa biodiversidadi e de is ecosistemas.
Sa Costitutzioni de su 1948 no iat pigau in consìderu s’ambienti e sceti in su 2001 su fueddu “ambienti” fiat brintau in Costitutzioni, candu sa matèria de ”s’amparu de s’ambienti e de s’ecosistema” dd’iant insertada in s’artìculu 117, chi arrègulat sa spartzidura de is cumpetèntzias legislativas intra de su Stadu e is Regionis. In s’artìculu 117 custa matèria noa dd’iant donada a sa cumpetènzia esclusiva de su Stadu.
Sa modìfica de su 2001 perou no iat postu s’ambienti e s’amparu suu intra de is princìpius de fundamentu de sa Costitutzioni. Su passu dd’at fatu cust’ùrtima reforma, chi duncas espressat una novidadi manna e ponit s’Itàlia in lìnia cun su chi est su cuadru legislativu europeu e internatzionali.
Unu de is artìculus tocau de sa reforma difatis est su 9, chi s’agatat intra de is princìpius costitutzionalis de fundamentu (artìculus de 1 a 12) e chi naràt diaici: “Sa Repùblica promovit s’isvilupu de sa cultura e sa circa scientìfica e tènnica. Àmparat su paesàgiu e su patrimòniu stòricu e artìsticu de sa Natzioni.”
Sa modìfica aciungit a s’artìculu un’àteru comma chi narat diaici: “Àmparat s’ambienti, sa biodiversidadi e is ecosistemas, po su profetu de is generatzionis de su benidori puru. Sa lei de su Stadu arrègulat is maneras e is formas de amparu de is animalis.”
S’artìculu 9, mudau diaici, pigat in consìderu unu de is princìpius prus de importu de su diritu de s’ambienti: s’isvilupu sustenìbili. Est un’idea, custa, spricada de sa Cummissioni mundiali de s’Ambienti de s’Onu in unu documentu de su 1987, s’arrelatu Brundtland, chi narat “s’isvilupu sustenìbili est un’isvilupu chi acuntentat is abbisòngius de su presenti sena de cumpromiti is possibilididadis de is generatzionis de su benidori de acuntentai is abbisòngius insoru”.
Tocat a nai puru chi su pigai in consìderu s’amparu de is animalis est una cosa de importu mannu no sceti poita fait brintai in Costitutzioni custu princìpiu, ma prebidit puru una reserva de lei: sceti su Stadu at a podi fai leis in custa matèria e no dd’at a podi delegai a decretus ministerialis o a is Regionis.
Massimiliano Meloni
