Segundu s’ùrtima Report Card de su Centru de Circa Unicef – Innocenti imprentada in custas diis, “Su consumu smodiu in is Stadus prus arricus de su mundu est faendi dannu meda a s’ambienti de is pipius a livellu globali”.
Sa circa, chi at pigau in consìderu is 39 Stadus chi faint parti de s’Unioni Europea e de s’OCSE, at bogau a pillu is barrancus de custus Stadus a donai ambientis sanus a is pipius.
Is inditadoris de su stùdiu funt su cuntatu cun cosas dannàrgias, comenti ària impestada, velenus, umididadi e prumu; su dispònniri de luxi, logus birdis e arrugas seguras; su contributu de is Stadus a sa crisi climàtica, a su consumu de risursas e a sa bogadura de is arrefudus eletrònicus. Sa situatzioni ponit in pensamentu e pertocat totu is Stadus, fintzas cussus chi iant a depi essi prus innantis in s’amparu de s’ambienti.
In medas Stadus, comenti su Rennu Uniu e su Portugallu, est artu meda su nùmeru de pipius chi in domu intrant in cuntatu cun s’umididadi o cun sa narba.
E funt medas puru is pipius chi respirant ària impestada siat in foras chi aìnturu de domu insoru e donat de pensai su livellu de incuinamentu de s’ària in Stadus comenti a su Mèssicu.
Un’àtera situatzioni perigulosa est su livellu de incuinamentu de velenus chìmicus arregistrau in Stadus comenti a su Bèlgiu, sa Polònia e s’Isvìtzera. Custa genia de incuinamentu est noxili po s’organismu e is spertus dd’ant postu in relata cun su càncuru, cumpresa sa forma de leucemia in is pipius.
Su stùdiu at ammostau chi is pipius de is famìlias pòberas patint de prus is disacatos ambientalis respetu de is pipius de is famìlias prus arricas.
S’Unicef at postu a sa lerta is guvernus pedendi, a livellu natzionali, regionali e locali de melliorai s’ambiente innui bivint is pipius, smenguendi is arrefudus, s’incuinamentu de s’ària e de s’àcua e garantendi domus e bixinaus de calidadi arta. Is guvernos e is impresas iant a depi, in prus, incarrerai fainas profetosas po arrispetai cantu giai detzìdiu po smenguai is cunseghèntzias de su fenòmenu de su gasu serra intru su 2050.
Massimiliano Meloni
