Custa chida pro sa rùbrica apo bòfiu disafiae sa sorte e ais a cumprèndere luego pro ite ddu so narende. Pro primu cosa custa figura essit pagu e nudda, e petzi in dies istabilidas de s’annu, is de Carrasegare, e in una bidda pretzisa. Difatis dd’apo a preguntare ite nde pensat issa de custas manifestatziones de s’istiu chi is is ùrtimos annos semus biende in localidades de fèrias, in ue imperant su folclore naramus a piaghere insoro. Issa est pròpiu unu sìmbulu de sa sorte e amus a faeddare de is orìgines suas, acapiadas forsis a cussas de àteras figuras de sa mitologia grega e romana. Bos potzo nàrrere chi est betza, bestida de iscuru, in cara portat una caratza de linna, sa bisura est sèria, e in manu tenit unu fusu pro filare sa lana. Custa borta est fàtzile, est issa, emmo! Sa Filonzana! Una de is prus caratzas famadas de su Carrasegare sardu.
Salude, e comente andamus? Ite novas?
Amus a bìdere prus a tardu chi bi nd’ant a èssere…
Ite est de mùtria mala?
Deo semper… Ma l’as bida bene sa cara mea? Ti paret chi potza fàghere unu risitu? Deo?
Non so nàschida pro custu, in is intragnas meas bi current malaspètzia e disaura e tue ses istada acunnortada a mi chèrrere addobiare.
Gei dd’isco, ma vostè diat a dèpere ischire chi intra de is òmines b’at gente meda prus perigulosa, chi mancari sena de tènnere su poderiu chi tenet vostè, est cumbinta de pòdere detzìdere de sa vida de is àteros.
Iscuros, depent donare atentu ca deo so semper averiguende e petzi deo potzo detzìdere de segare su filu…
Faeddamus de custu filu e de custu poderiu
Su filu est su piessignu meu, ddu narat giai su nòmine chi portu, deo so sa chi filat. Ma non so comente a is àteras chi traballant sa lana. Su filu meu no est comente a is àteros, chi ddu càstias podet parre comente is àteros, ma custu filu est su mere de sa vida. Mi’ toca·ddu! O timende ddu ses? Mi timent totus! Timent chi potzat incapitare sa prus manna de is tragèdias, est a nàrrere chi custu filu chi tèngio in manos si potzat truncare. Deo isco de sa sorte de ognunu e isco cando a cussu filu ddi tocat de si truncare. A bortas dd’agiudu deo etotu, cun is ferros de pudare…Cando arribat s’ora.
Est pro cussu chi est semper filende?
Emmo, non mi potzo istesiare de su filu, est una parte de mene, o mègius deo so una parte de issu ca petzi deo nde connosco s’intendimentu.
Ddi pìtziat s’ischina semper incurbada traballende?
Gei ddu creo, biende dda ses comente est trota? So gobba peus de cussu de Notre Dame de Paris. Depet èssere sa betzesa ma finas su pesu de custa responsabilidade manna. Deo potzo pàrrere chi mi nde fatza befa, chi mi nde ria, ma no est gasi. Est chi pro Carrasegare tocat puru a s’ispassiare, ma su pesu chi portu est grae.
Ma est berus chi est imparentada cun divinidades de sa mitologia grega e romana?
Càstia de mene ant naradu de totu, deo isco chi isto in Otzàna de semper, de s’antigòriu. Però narant chi tèngia custa parentella antiga cun issas. Is Mòiras gregas, calicunu narat chi esserent figias de sa Note e calicunu fìgias de Giove e de Temi, sa Giustìtzia, istabiliant su destinu de is òmines. A issas puru, in s’arte e in sa poesia ddas figuariant comente a tessidoras betzas e unu pagu arrennegosas, comente a mie. Ddis naraiant Clòto, Làchesi e Àtropo. Sa primu filaiat su filu de sa vida, sa segunda detzidiat is destinos, seberende·nde unu pro ognunu e istabilende fintzas sa durada, e sa de tres, sa prus crueli, chi segaiat su filu de sa vida cando fiat s’ora. Su chi detzidiant issas non faghiat a ddu mudare in peruna manera, mancu chi esserent istadas àteras divinidades a ddu bòlere. E deo puru tèngio in manu su filu de sa sorte. Is romanos teniant imbetzes is Parcas comente a divinidades chi regulaiant su destinu de s’òmine.
E cun issas assimigiantes seis?
Emmo, però issas non sunt petzi su sìmbulu de su destinu, issas rapresentant fintzas is edades de sa vida: sa nàschida, sa coja e sa morte, totu is fases de s’evolutzione de ogni persona chi difatis acumpangiaiant de sa pipiesa a sa betzesa.
Vostè est forsis sa fèmina prus de importu de su Carrasegare in Sardigna, ca gia sunt pagas, ma berus est chi asuta de sa caratza vostè est un’òmine?
Ehhhh, gei nde cheres ischire de cosas! E ite càmbiat? A dolu mannu a is fèminas no ddas lassaiant bestire pro Carrasegare e tando sa paristòria narat chi asuta de custa bestimenta bi siat un’òmine. Ma est una paristòria chi agiudat puru sa fama chi tèngio. Deo so sa Filonzana e s’àteru pagu contat.
Torrende a su Carrasegare, ma a vostè non dda mutint pro custas sfiladas aparitzadas in s’istiu pro spreviare is turistas?
Càstia est giai meda chi so essida pro addobiare a tie, a mei sa basca non mi praghet, e non praghet mancu a is fedales meos, is Boes e is Merdules ca est paris cun issos chi esso pro su Carrasegare. Però gei nos mutint e a bortas nos tocat de acuntentare sa comunidade in ue bivimus. Ma a parte custu, nois semus acapiados fintzas a traditziones prus antigas, ligongiadas a sa cultura de is messajos, connota in totu su Mediterràneu, e fintzas, a cantu paret, a cultos pro Dioniso. Naramus chi su essire nostru in s’isfilada de Carrasegare tenet unu sentidu chi ddi narant apotropaico, est a nàrrere chi serbit pro nch’istesiare is cosas malas, dannàrgias e fintzas sa timoria chi s’òmine tenet pro custas cosas. E duncas nosu tenimus unu significadu pretzisu petzi chi a inghìriu nostru bi sunt totus cussas cunditziones chi sunt de fundamentu in sa vida nostra, asinuncas est petzi un’impreu de su floclore chi non semper nos rispetat, pròpiu ca ponet a una banda is piessignos nostros, manchende sos cales nois dd’acabbamus a èssere petzi una strocidura de nois etotu. No isco chi so istada crara.
Emmo, crara meda. Ddi torro gràtzias fintzas pro custu resonu. Nos bidimus s’annu chi intrat, in tempus fritu de Carrasegare.
Gràtzias a tie, immoe mi nche torro a filare…
Manuela Ennas
