Ais a àere cumpresu chi gràtzias a custa rubrica tèngio sa possibilidade de adobiare totu una sèrie de personàgios chi sunt mitos berdaderos, non petzi pro mene ma pro unu pensamentu comunu. Oe apo tentu su praghere de chistionare cun issu, unu mannu intra de is mannos, Rino Gaetano.
Salude Rino comente andamus? Tue dd’ischis chi is amantiosos de s’arte tua sunt ancora medas e incapitat de resonare in pare de comente diat èssere istadu a ti tènnere ancora inoghe cun nois…
Fintzas deo penso a bosàteros e a cussu ligàmine forte chi m’at semper ispantadu meda. Penso meda a custu paisu chi apo lassadu e chi mi praghiat, dd’apo semper agatadu spassiosu e brullanu mancari esseret prenu de contradditziones. Laba chi deo sigo a bos castiare pròpiu pro custas resones, ca seis semper totus curre-curre intra de traballu, famìlia, amigos, immoe puru cun is retzas sotziales, semper totus pigados a fàghere totu e nudda, semper a si chesciare de custa vida difìtzile e fea, impensamentados pro custu mundu, cun sa cara trista però…però … seis gente capassa de nde bogare a foras unu risitu, capassa de s’ispassiare in mesu a is dificurtades.
Gaetano tue puru fias brullanu e semper allirgu! Ma fiat beridade o fiat totu un’iscena de su personàgiu?
Deo no tenia àteros personàgios in prus de mene. Fia semper deo etotu. No est chi esseret semper gasi allirgu, s’allirghia puru comente a is àteros sentidos de sa vida tocat manigiada bene, asinuncas est inùtile, dd’acabbat a èssere una cosa de pagu contu e non dd’ischimus mancu apretziare. Deo apo semper pensadu de èssere ispassiosu, ma creo de èssere istadu pruschetotu irònicu. S’ironia est a unu livellu prus artu, pro mentes fines, no est pro totus ca tocat cumprèndida a fundu. Est fintzas una chistione de sensibilidade, o dda tenes o non dda tenes. E cando tenes sa cuscièntzia de custa ironia faghet a dd’impreare comente si spetat, fintzas pro nàrrere cosas dilicadas chi àteros timent a cumpartzire.
Comente as cumentzadu a iscrìere cantzones?
No est chi aere unu progetu pretzisu in conca, unu progetu artìsticu gasi craru cando apo inghitzadu. De seguru deo fia in prus de unu fainamentu, pro nàrrere tenia tempus bastante pro sighire s’àndala de sa sotziedade in ue bivia, tempus pro lèghere, pro cumprèndere is giambamentos de cussos annos e tenia forsis prus de àteros sa gana de ddos contare e cumpartzire. Ma naramus puru chena de tènnere pretesas de donare giudìtzios o inditare ite esseret giustu o nono, ma seberende chistiones chi fiant de importu pro mene e incapas pro àteros puru. Totu inoghe!
E tando ses lòmpidu a una manera originale e ùnica de ddu fàghere…
Naramus chi eja! Prus chi cantare s’aficu chi fiat de moda a is tempos meos, deo chircaia mescamente de m’espressare contende e fintzas, a s’imbresse, denuntziende a manera mea su disimpinnu in contu de chistiones sotziales. Cudda genia de disimpinnu chi chircaia e posca agataia in sa gente de su bighinadu meu, cussa gente chi mi fiat in su coru, cussa gente chi apo chèrfidu cantare, cuddos frades chi comente naro deo fiant fìgios ùnicos. Deo bolia contare e cantare de is chi tenent una vida difìtzile, chi istant a una banda de sa sotziedade, is chi non tenent traballu, is chi nemos ddos agiudat…
Comente naschet una cantzone, Rino?
Una cantzone naschet a marolla dae un’idea, dae unu sentidu. Un’idea chi podet èssere acapiada a un’argumentu o unu sentidu ligongiadu a una melodia. No tenia una règula, a bortas est nàschida in antis sa mùsica, àteras bortas sunt istados is faeddos a ghiare sa cosa.
In su mentris de una die calesisiat, mancari in trenu, in mesu a su tràficu, a comporare is zigaretas, ca mi praghiat a pipare pro tènnere una boghe unu pagu iscannia, podiat incapitare de m’imbentare desuncunas una melodia. E insaras sighia a mi dda cantare pro non dd’ismentigare fintzas a cando no arribaia in domo pro dda pòdere iscrìere.
Però podiat incapitare a s’imbresse puru. Pro nàrrere, mancari fia passillende e m’agataia dae in antis de una scena intra de duos amorados, o duos chertende, e mi benia sa gana de cumprèndere ite fiat acuntessende e de bi cosire a inghìriu un’istòria de contare. E insaras ponia is faeddos in filera, ddos torraia a ripìtere fintzas a agatare sa mùsica chi ddos podiat acumpàngiare bene.
Naramus chi duncas agataias s’imbentu abbaidende a su chi ti fiat acuntessende a dae in antis de is ogros?
Emmo, fia unu de cussos chi immoe bosàteros narades unu osservatore. Ma castiaia is àteros fintzas pro connòschere mègius a mene etotu.
Tue ses connotu meda pro Gianna, sa cantzone chi as portadu a Sanremo e chi est istada una cunsacratzione
Fiat su 1978. Deo a nàrrere sa beridade a Sanremo non ddoe bolia andare, ma m’aiant obrigadu. Gei dd’as a ischire comente traballant is domos discogràficas…Mi fiat presentadu cun un bestire chi m’aiat imprestadu Renato Zero, totu allichidpu. Dd’aiat pigada comente a unu giogu. Sa renèssida de cussa cantzone aiat ispantadu fintzas a mie, ca non mi dd’abetaia. Fiat abarrada in sa classìfica prus de 15 chidas. Totu s’Itàlia dda cantaiat e dda ballaiat.
Però ite est incapitadu?
Eh…Est incapitadu chi is amigos meos e totu is amantiosos de sa mùsica mea aiant bistu custa cosa comente a una traitoria, un’isvilimentu de totu su chi aia fatu in antis. M’est dispràghidu meda. Deo dd’apo naradu chi pro mene Sanremo non boliat nàrrere nudda, non tenia cussu signìficu chi dd’ant donadu. Gianna fiat una de cussas balladas chi mi praghiat a iscrìere pro nche fàghere stesiare sa gente dae is problemas, pro divagare ca cussa est istada semper sa tarea mea.
Pro serrare Rino, comente est custu chelu? Prus bleu?
A dolu mannu immoe cun custa gherra no est bleu pro nudda. Mi diat pràghere a iscrìere una cantzone pro custa gente chi est patende e contras a custos polìticos chi giogant cun sa vida de is àteros. Ma bosàteros podides fàghere meda pro agiudare, pro istare a sa parte giusta… e mancari su chelu at a torrare a èssere semper prus bleu.
Gràtzias Rino, isperamus tando de bìdere is violas torrende a frorire
Gràtzias a tie…
Manuela Ennas
