Is chi mi connòschent unu pagheddu non s’ant a ispantare de ischire chi pro custa intervista mi nche so spòndia, cun meda pràghere, in Grètzia, in ue m’incapitat meda de andare pro istùdiu o pro mi pasiare. No est difìtzile a agatare su logu chi m’ant inditadu pro s’adòbiu, sende chi custa ìsula grega est propriedade de sa famìlia. In prus mi lasso ghiare de una boghe nodida, aici famada chi non mi potzo isballiare. Est sa sua custa boghe, bolat intra de is matas, lompet in is abbas asulas de su mare, in sa lughe de s’arena, àrtziat in su chelu de Skorpios. Alloddu. M’est isetende. Elegante, in unu bestire de velludu nieddu, cun sa veleta in faci e is duos callelleddos suos acanta. Est issa, Maria Callas, sa divina.
Salude Maria, gràtzias pro m’àere chèrfidu retzire.
Unu pagu de tempus ddu tèngio. Bastat chi tue non sias de cussos giornalistas chi betant ludu e torrant a manigiare is informatziones pro nde pesare un’iscàndalu. Ca de cussa genia nd’apo adobiadu giai medas.
Nossi, nossi. Sulena. Deo imbetzes cheria ischire de vostè… Comente fiat in antis de èssere Maria Callas?
Comente fia? Unu matzamurru fia…Deo apo sufridu meda, no creo nche siant dudas. Mama mea non m’at mai bòfiu. Cando fiat mortu a tres annos Vasili, frade meu, s’asetaiat un’àteru mascu e cando at bidu a mene non m’at chèrfidu bìdere pro dies e dies. Creo si nde siat smentigada sa die etotu chi mi teniat a fìgia. Babbu meu est istadu s’ùnicu a si nd’acatare de s’esistèntzia mea…Is imprassidos de una mama mi sunt mancados meda, dae cando so bènnida a su mundu e pro totu sa vida.
Però est istada sa mama a iscobèrrere su talentu suo o nono?
Ello. Issa però ddoe aiat bidu s’afàriu. A cussos tempos babbu meu teniat una potecaria in New York, ma is balàngios non renessiant a cuntentare is bisòngios de mama mea. E duncas issa aiat pensadu a mene comente a una possibilidade de fàghere dinari.
Cando aia bintu su primu cuncursu meu radiofònicu tenia 11 annos petzi. Pro prèmiu m’aiant donadu unu relògiu e mama mea mi dd’aiat leadu pro ddu donare a Paschixedda a sorre mea. Arratza de sentidu chi teniat! Mi portaiat a cantare in tzilleris prenos de sordados pro si pònnere in busciaca duos soldos. E non naro àteru, ca est mègius.
Faeddamus de àteru, ca so bidende chi custa ferta no est ancora sanada. Ite est su càntigu pro Maria Callas e ite at rapresentadu?
Ite podet rapresentare una boghe ispantosa pro una chi s’est semper intèndida unu refudu? In sa vida de ogni die fia comente che nemos ma cando cantaia fia un’àtera… Pro sa gente fia bella, galana, geniosa. Sa boghe mea faghiat ismentigare a mie, e fintzas a is chi mi fiant acanta, de èssere unu genia de mustru. Cussa boghe m’at sarvadu, m’at donadu una bia pro nd’essire dae totu su male chi aiat acumpagiadu s’edade de sa pitzinnia.
Su primu mastru de Maria Callas?
Non nos podìamus permìtere unu mastru de càntigu in is Istados Unidos. Is cumpàngios meos fiant unu gramòfonu e sa ràdiu. Imbetzes cando semus andados a istare in Grètzia, tenia 13 annos deo, mi donaiat letziones Helvira de Hidalgo, mastra famada de su Cunservatòriu de Atene. M’at agiudadu meda e m’at fatu crèschere comente a artista e comente a fèmina.
Est pròpiu in Atene chi cumentzat sa renèssida cara a sa tzelebridade…
Tzelebridade? Scedada de mene! Cando in su ’45 fia torrada a New York pro istare cun babbu meu, su Metropolitan m’aiat segadu is cambas. A pustis Edward Johnson, su diretore de su Metropolitan, m’aiat propostu unu rolu in sa Madama Butterfly… Ma tue pensa una pitzoca de unu metru e sessanta pro noranta chilos bola-bola subra de unu palcu comente a una mariposa. Non fiat cosa. E in prus deo bolia cantare in sa “Norma”, s’òbera chi mi praghiat de prus, ma mi nch’aiant bogada a sonu de corru.
E de is annos in Itàlia? Ite nos contat?
Nche so lòmpida gràtzias a s’abogadu Bargarozy, mancari esseret unu faulàrgiu chi m’aiat impromìtidu palcos e renèssida chi no apo mai tentu… M’aiat imbiadu in Itàlia cun sa pobidda ma apo sighidu su tretu meu chena de issa fintzas a s’imbucada cun “Sa Gioconda”. Mi so cojuada puru in Itàlia, fiat su ‘49, cun Gianbattista Meneghini. Sa mamma sua non boliat ma issu aiat fatu de conca sua…Ma cussu non fiat un’amore berdaderu, de cussus chi sighint pro totu sa vida.
E difatis seis essidos de pare…
Pro mene est durada fintzas tropu.
A Aristòtele Onassis, comente dd’aiat connotu?
In antis de ddu connòschere pro mene s’amore fiat su de artziare subra de su palcu e cantare, renèssere a ammajare sa gente cun sa boghe mea. Pro Maria Callas non ddoe aiat logu pro àteru, pro cuddu amore intre un’òmine e una fèmina. Aristòtele Onassis imbetzes aiat fatu fintzas custu, una cosa impossìbile pro mene. Mi nde so amorada.
Medas narant chi si siat amorada de sa richesa sua…
Sa primu borta chi dd’aia bidu aia pensadu chi esseret lègiu de tìmere. Naramus sa beridade chi fiat un’òmine unu pagu segadu a strònciu, e in prus fiat semper isciorende sa richesa sua. Però teniat una fortza, unu carisma capassu de incantare a totus. Fìamus uguales, duos gregos crèschidos in sa misèria chi si fiant fatos de sese. Custa cosa fiat unu ligàmine forte, chi andaiat ultres a s’amore.
Però cun custu amore comintzat fintzas sa calada de s’artista…
Un’artista abarrat artista…Semper! Però est berus chi sa boghe mea aiat inghitzadu a mustrare is primos sinnos de istrachesa. Tando aia detzìdidu deo de istare cun issu, de cantare prus pagu pro mi dedicare a issu. Sa beridade est chi non tenia prus bisòngiu de cantare pro èssere atzetada dae su mundu. Oramai totu su mundu istimaiat a Maria Callas, e Aristotele m’istimaiat pro cussu chi fia.
Però issu si fiat cojuadu cun Jacqueline Kennedy…
Sissi, ma deo e issu fìamus s’unu de s’àteru…Pro semper. Immoe puru sighimus a istare in pare. In custa ìsula. Antzis dda depo saludare ca est acanta de arribare. Nois bessimus semper a pustis de mesudie.
Insaras non ddi leo àteru tempus. Gràtzias meda
Gràtzias a tie.
E si nde andat cantende “Addio del passato” de sa Traviata de Giuseppe Verdi…
Manuela Ennas
