In custas dies apo tentu sa possibilidade de intervistare a una fèmina chi at fatu faeddare meda de sei, pruschetotu ca est ruta in una retza de personas chi ant chèrfidu atortiare sa beridade, unu pagu comente acontessit oe pro neghe de is fake news. Issa est Dona Juana Juana de Trastámara, connota comente a Giovanna La Pazza. Bidimus ite nos at a contare.
So lòmpida a unu de is casteddos de famìlia, est totu tristu e nebidosu, totu faeddat de su tempus passadu. S’aposentu est totu prùere, talaranos, aratzos e cuadros apicados a su muru, in fundu renesso a bìdere unu tronu. Mi narant de isetare fintzas a cando.
Bene bènnida. Comente issa ischit non retzo mai perunu, ma sa bìsita sua fortzis at a truncare custu mudìmine meu chi sighit dae sèculos.
Tando gàtzias meda pro custa cuntzessione Dona Juana. Mi nde cuntento. Est un’onore pro mene. Pro cumentzare ddi bolia pregontare cantu est istada de importu sa figura de sa mama in sa formatzione e mescamente in sa vida sua?
“Creo chi non siat gasi difìtzile a atuare sa respusta. Mama mea fiat Isabella de Castìllia. Cun sa Santa Incuisitzione sua, santica e paparrosàrios, cun cussa fide istravanada, cussu naturale atzudu, at lassadu arrastos lègios in s’ànima mea. Fintzas dae pitica m’aiant obrigadu a mi privare de calesisiat giogu o pensamentu chi non torraret in s’annestru de is pretzetores meos. Mancari essere abista, de naturale bonu, mi depia semper pònnere a una banda, chena mustrare de tènnere capatzidades intelletivas meas gasi de èssere semper in acordu cun mama mea chi mi boliat, naramus puru, maseda e preghende a Deus”.
Duncas cando at connotu a Filippo, pro vostè est istada una bia pro si nde fuire de cussa vida?
“Cando mi so amorada e cando pruschetotu nos semus cojuados pro mene est istada pròpiu una liberatzione. Issu m’at permìtidu de mi nde fuire dae una famìlia chi m’apoderaiat non pro amore ma pro càrculos de podere, pro disennos e istrategias chi non teniant in consìderu is sentidos meos ma sa punna insoru cara a s’ammaniamentu pro more de una polìtica matrimoniale. E duncas mi nche so ghetada cun ispera e e cuntentesa in is bratzos de custu òmine. Cun Filippo is primos annos sunt istados meravizosos, fiat un’òmine de una bellesa chi non faghet a nàrrere; no est pro nudda chi ddi naraiant Filippo Il Bello, e in prus mi cheriat bene de a veras, sa vida nostra in pare fiat nodida. Issu m’at torradu cussa vida chi no aia mai tentu”.
Ma custu amore assortadu est istadu?
“A dolu mannu, nono…Deo fia giòvana e medas cosas ddas apo cumprèndidas petzi pustis…Is trassas, is imbòligos de corte ant truncadu cussu ligàmine e pro mene est cumintzadu un’àteru tormentu. A Filippo dd’ant manigiadu pro is interessos insoro, fintzas issu fiat meda giòvanu e sa sidi de podere de su babbu e de is cunsilleris suos dd’aiant giutu semper prus a largu dae mene e de cussa vida galana chi amus tentu a inghitzu. Est gasi chi s’amore meu pro issu s’est mudadu in una genia de ossessione chi non renessia prus a bìnchere. E is dudas si nde sunt leados totu is pensamentos meos, mescamente cando issu fiat a tesu dae mene. Gasi est inghitzada custa nomea, ca m’ant pigadu de maca”.
Vostè nde faeddat comente a unu machìmine de amore. Imbetzes dd’ant pigadu pro machìmine ebbia. Non si nd’est acatada chi is inimigos dda fiant atzitzende pro sustènnere custa tesi?
“A dolu mannu deo fia tropu dilicada e dèbili, pro neghe puru de cussu annestru chi aia tentu. Ma mescamente est istada sa farta de amore chi m’aiat giutu semper prus a largu. Cando Filippo aiat detzìdidu de torrare in sa pàtria sua, lassende·mi a sola cando fia isetende unu pipiu, est istadu unu corfu tropu dolorosu pro mene. Pagu tempus a pustis fiat morta mama mea Isabella e sa conca mea aiat cumentzadu a isvarionare…Cando est mortu Filippo nche so ruta in su disisperu, comente ingurtida de un’ispèntimu chi aiat acabbadu de annuddare su pagu chi fiat abarradu de sa persona mea. E a torrare a artziare dae cussu isperefundu no est fàtzile”.
In prus depiat èssere vostè sa reina…
“Sissi, ma babbu meu, Ferdinando de Aragona, mi nch’aiat fatu acorrare in custu casteddu pro si nde leare su podere. Arratza de amore pro mene… Ma deo no apo tentu sa fortza de m’opònnere. Cun Filippo so morta fintzas deo, e su pòdere non m’interessaiat. Is fìgios meos…issos eja! Apo sunfridu is penas de s’inferru cando mi ddos ant leados, ma in fundu in fundu ischia chi diant àere bìvidu mègius a tesu dae mene e de su dolore meu”.
Unu de cuddos fìgios, Carlo, posca at tentu unu rolu de importu in s’istòria…mi diat pràghere a intervistare fintzas a issu
“Si cheret si ddu potzo pedire deo etotu…Issu puru tenet meda de contare”.
Gràtzias, fatzat su praghere. Ma dd’ischit chi pro tempus meda in Sardigna ant pensadu chi su retratu de vostè esseret su de sa giughissa Lianora de Arbarèe?
“Emmo, mi dd’ant naradu…A mene sa cosa non m’istorbat, mancari a issa chi fiat fèmina de gabale prus de cantu sia renèssida a èssere deo. No isco chi ddi potzat fàghere praghere dd’àere cunfùndida cun una maca, comente a mie”.
Vostè no est maca, at petzi sufridu meda e imbetzes de dda cumprèndere dd’ant ghetadu ludu.
“Isco chi incapitat ancora, a die de oe, sa gente est mala… Deus bos bardet!”
Gràtzias meda Dona Juna.
Manuela Ennas
