Sende chi sunt acostende·sì is dies de s’esàmine de diploma pro medas istudiantes, apo chèrfidu adobiare a unu de is prus mannos de sa literadura de ogni tempus, istimadu e istudiadu mescamente pro su pessimismu suo, unu sentidu chi at influidu in sa majoria de is òperas suas comente a unu connotau. E faveddende de pessimismu ddoe at pagu de isballiare. Depo nàrrere chi no est istadu gasi simple a dd’adobiare, ca comente ischides issu tirat a istare cuadu, intre is muros de s’aposentu suo a istudiare e iscrìere. A ogni manera so renèssida a ddi fàghere calicuna pregonta e m’at chistionadu sena si lassare bìnchere de cudda redossia sua…Emmo est issu, Giacomo Leopardi.
Salude maistru, tando est berus chi vostè no essit mai dae domo?
Salude, a bortas gei m’icapitat de essire , cando chèrgio mirare sa luna, pro nàrrere…
Comente at fatu a bìvere e istudiare sena essire mai dae domo?
Bi so renèssidu pro ite ca babbu meu fiat un’òmine bastante ricu e sa famìlia mea at tentu sa sorte de tènnere in domo libros meda. Sa biblioteca sua pariat cudda de Alessandria de Egitu in miniadura. De pitzinnu, imbetzes de giogare comente a is fedales meos, colaia is dies acorradu in s’istùdiu ligende e iscoberrende cantu prus podia, mescamente a solu ma fintzas in pare cun frades meos Carlo e Paolina. Ma su istare incurbadu subra de is libros no est chi m’apat fatu gasi bene, mi so intzurpadu e sa schina puru nd’at patidu meda. Càstia ·dda comente est trota?
Emmo, dda so bidende. Duncas una pitzinnia difìtzile?
Prus che àteru dia nàrrere iscuriosa e trista. Comente ischit so nàschidu in Recanati, una bidda pitica e nòdida, e inoghe apo coladu una parte longa de sa vida mea. Craru non b’aiat meda de ita fàghere in ie, ma torrende a bi pensare mi diat èssere pràghidu a colare prus tempus foras de domo. Babbu meu teniat unu naturale rigorosu meda. Bastat a pensai chi non m’aiat permìtidu de essire finas a cando aia lòmpidu is 20 annos. Non m’abarraiat àteru de fàghere duncas e fia semper istudiende, meledende e iscriende. Mancu mamma mea m’est istada de agiudu, issa puru teniat unu naturale serrradu, non mi carignaiat mai, m’at donadu pagu atentu, mancu cando fiat malàdiu. Però no est chi siat rinneghende cussos annos, ca apo imparadu gasi meda e apo tentu is mègius dotzentes…Però no apo connotu àteras cosas chi faghent s’òmine cuntentu.
Non dd’est mai passadu in conca de si rebellare a custu cumportamentu?
Apo semper pensadu de no àere tentu sorte in sa vida. De seguru si puru aere bìvidu in una manera diferente,non dia èssere istadu ditzosu. Su naturale meu cussu fiat, e non m’at lassadu iscampu.
Vostè difatis at iscritu chi custu èssere irgianadu no fiat dèpidu a cudda pitzinnia trista chi fìamus narende o a sa carena sua; ma a calicuna cosa chi si giughiat dae a intro de sa nàschida, comente chi esseret una cunditzione de sa vida…
Pròpiu gasi. Cun is annos aia cumentzadu a tènnere una teoria mea, cussa chi is crìticus de is tempos bostros narant “pessimismu còsmicu”. Cando fia giòvanu creia chi deo e totu is òmines de su tempus meu biveremus una cunditzione de tristesa pro neghe de su progressu chi nch’aiat istesiados dae cudda relata sintzilla chi is antigos teniant cun s’Universu, cun sa Naturalesa. Creia chi sa capacidade de sa mente de resonare esseret istada capassa de pònnere làcanas a s’imbentu, impedende a s’òmine de impreare fintzas s’imaginatzione. Ma creschende apo cumpresu chi custa malaura est dae sa nàschida, b’at pagu de fàghere. No est chistione de famìlia, de logos e de relatas ma de ìndula.
Duncas sa neghe est de sa Naturalesa?
Ello. Issa no est una mamma, est una bìdriga chi non pensat de a veras a nois. Nois semus in su mundu cun su disìgiu de una felicidade sena contu, sa punna est de dda lòmpere, ma custa bìdriga nos leat is mèdios pro nde gosare. No esistit logu de su mundu in ue faghet a èssere ditzosos sena patimentu. Su male est in totue, e nois semus is primos a distrùere sa bellesa, pro fintzas cando collimus unu frore pro ddu donare a s’amorada.
Pero is frores podent èssere sìmbulu de fortza e alentu. Mi benit a conca “Sa Ginestra o Fore de su Desertu”, una de is ùrtimas poesias chi at scritu vostè, in ue custu frore, cun tostorrìmine e cun s’agiudu de is àteros, torrat a frorire a pustis de ogni dificurtade. Custu sentidu no est contras a is dotrinas pessimìsticas suas?
Est beru, podet parre contrapostu a is dotrinas filosòficas meas, ma tocat a nàrrere chi custu sentidu est acapiadu a unu perìodu pretzisu de sa vida mea: a s’edade 38 de annos fia andadu a Nàpule paris cun Antonio Ranieri, un’amigu chi istimaia meda, e sa voluntade de giughere cara a su bene is cuntzetos meos, casi comente a unu resumu finali de su pensamentu meu, si fiat fata prus biatza, e gasi aia detzìdidu de iscrìere custa poesia. Fiat pro nàrrere chi non tocat mai de si arrèndere, pròpiu comente a sa ginestra, e bisòngiat de imparare a atzetare sa realidade in ue nois istamus. Sa fortza pro afrontare sa vida dda podimus agatare in s’unione intre de persones pròpiu comente is ginestras chi torrant a crèschere semper a pustis de ogni erutzione. Bosàteros in Sardigna comente ddi narades a sa ginestra?
Tenet unos cantos de nòmines diferentes, mudat de bidda in bidda. Deo ddi naro Tiria, ma fintzas inistra, martigusa, àdanu, ispina de topis…
Mi tocat de torrare a iscrìere sa poesia pro bosàteros tando…
Mancari! In su mentres ddi torro gràtzias pro custa disponibilidade a chistionare cun mene ca ischimus bene cantu siat difìtzile renèssere a cuncordare un’intervista a Giacomo Leopardi.
Gràtzias a bois, immoe ando a arrusciare sa tiria mia.
Manuela Ennas
