Una premissa. Cun duas cosas in antis de sighire s’allega de custas dies. Sa prima: sa terra nostra cunfirmat sa positzione sua a concruos de classìfica in contu de natalidade. Sa segunda: in sa pàgina culleperlavita.it nudda b’agatamus, chirchende·las in Sardigna, si non s’iscrita «perunu indiritzu disponìbile a como» e unu nùmeru birde. E deretu cheret nâdu chi, mancari siant pagas sas criaduras naschende inoghe e mancari non b’apat istruturas pro las retzire dae mamas chi non podent, sa chistione nos interessat su matessi. Ma ite sunt custos bàntzigos pro life?
Su contu istòricu. A su chi podimus lèghere in su situ web mentovadu, sas orìgines medievales sunt. Istruturas tzilìndricas de linna fiant, postas in abertura de ventana cara a carrera in sa fatzada de un’ospidale. Istruturas chi, una bia fatas girare, permitiant a sa persone a cue lòmpida de bi pònnere su pitzinneddu. Posca, torrende a girare custa roda si lassaiat su nennu a su contivìgiu angenu. Como sa cosa est prus tecnològica cun un’incubadora caentada aberta pro mèdiu de cumandu e un’allarme chi sinnalat a sos de s’ospidale sa presèntzia de su criu.
Cale narratzione? Pro seguru su cuntzetu matessi de brassolu tenet una valore diferente dae su de su baule. De custa manera, carrighende·si de isperu, s’intregu de una vida a custos giògulos non sonat comente sa pràtica de s’interru de sos fedos chi non sunt lòmpidos a sas 20 chidas dae parte de chie narat chi vida b’at giai dae su cuntzepimentu. Amus lèghidu de interros chi no ant rispetadu sos sèberos de sa fèmina e nemmancu sa privadesa issoro. Ma custos bàntzigos movent dae sa matessi narratzione antiabortista. Narat sa presidente de su Movimento per la vita: «Est o no est su matessi Enea chi at comintzadu a esìstere noe meses in antis de nàschere? A cantos pitzinnos lis impedint de nàschere?». Sos sèberos de sas fèminas in contu de istrumìngiu? «Diritos farsos», «interpretatzione mantzada de sa libertade».
S’acontèssida de custas dies. Mancari como su nùmene suo siat in buca de chie si siat, nudda ischimus de Enea, nen de sa mama, nen de ite b’apat àpidu un’iscuta in antis de sa lòmpida a s’incubadora de sa “Culla per la vita” in foras de sa clìnica Mangiagalli de Milanu. Comente at iscritu Nadia Terranova eris in Repubblica, «no ischimus nemmancu si su billete chi l’acumpangiaiat l’at iscritu a beru sa mama o calicunu àteru pro parte sua, de acordu issa o mancu». Su billete: «Salude, mi naro Enea. In ospidale so nàschidu ca mama mea cheriat totu in seguresa e a istare cun megus su prus tempus possìbile».
Abbandonu? Su tèrmine “abbandonu”, bundante in sos contos de custas dies, est unu cuntzetu impreadu in sa legislatzione. Pro nàrrere, unu giùighe podet decrarare s’istadu de adotabilidade de unu minore petzi si custu resurtat abbandonadu dae sa famìlia sua. S’istadu de abbandonu bi l’amus finamentas cando sas mamas s’illierant in ospidale “in anonimadu”, sena reconnòschere su pitzinnu. Est una possibilidade prevìdida dae una lege de su 1997. In s’atu de nàschida bi iscrient, in italianu, «nato da donna che non consente di essere nominata».
Afidamentu? Sos de sas “cullas” narant chi a Enea no l’ant abbandonadu. Pro sa presidente Mpv su de nche pònnere unu pipiu in cue est un’afidamentu: «Chie lu faghet cheret sarvare sa criadura pedende agiudu e amparu. Custos bàntzigos una beneditzione sunt. Si tue, mama, non ses a tretu o non podes, bi pensamus nois a su criu. Non timas, b’at chie si l’at a leare dende·li amore». Pro seguru, si custu est un’abbandonu, ite fiat istadu a nche lu lassare in mesu a s’arga? Acò·las sas chistiones dìligas chi non meressent tifoserias. Si est beru chi custas “cullas” nche sunt in intro de una narratzione antiabortista (in ue «non timas, bi pensamus nois» si podet lèghere comente «lassa·lu nàschere, no lu mòrgias»), chie si siat, fintzas sos pro su sèberu lìberu, diant prefèrrere a ischire de pitzinnos lassados in cue chi no a sa sorte issoro baddu in ue.
Apellos de òmines e òmines chi mancant a s’apellu. Su chi sebestamus est chi cando comintzamus a giuigare sos sèberos de sas fèminas («Diritos farsos», «interpretatzione mantzada de sa libertade») b’at semper chie nos nche colat a manu de dereta. Àsiu tenimus de nàrrere chi a nche lu pònnere in cue no est abbandonu, b’at chie lu narat in càmbiu nostru. E chi si permitit de li nàrrere, a cussa mama, «piga·ti·nche su pipiu chi meresset una mama vera, no una chi a pustis si l’at a contivigiare ma mama vera no est». Un’apellu chi, in prus de non rispetare su sèberu de sa fèmina (che chi nde connoscheret sas resones), ferit finamentas sas mamas adotivas. E, si su billete “de Enea” faeddat de sa mama ebbia, cale vip bi lu faghet s’apellu a su babbu in casu de abbandonu cussente dae parte sua de sa cumpàngia e de su chi custa teniat in bentre?
Sos diritos de sa fèmina in agenda. De custa cosa no aìamus dèvidu ischire nudda. Gasi comente diat èssere bellu a no ischiret nudda cussa mama de totu su chi semus narende. A sa muda diamus dèvere cumprèndere ite at coladu cussa fèmina cun Enea carchidende·la dae intro, ite at coladu illierende·si, ite at coladu intreghende·lu, ite est colende in custas deghe dies chi sa lege previdit, ite at a colare una bia chi sa criadura at a prenare sa vida de àtere. Custa fèmina at fatu unu sèberu. E sèberos cun dignidade parìvile sunt sos chi àteras fèminas faghent, mancari disinnende de non bi la sighire prìngias. B’at de seberare: o in agenda ponimus sos diritos o su logu si lu faghent sas sentèntzias.
Mauro Piredda
