No parit ma s’arràdiu est giai giai po lompi is centu annus

Custu est una dì nodida po totu is amantiosus de s’arràdiu ca 99 annus a oi, su ses de mesi de ladàmini de su 1924 iant mandau in direta sa primu trasmissioni radiofònica in Itàlia. E duncas, mancai parrat sèmpri giòvana s’arràdiu, brulla-brulla, est acanta de lompi sa bellesa de cent’annus.

Fiant is noi oras de merì candu Maria Luisa Boncompagni, ca aici narant is documentus ufitzialis, a is micròfonus de sa URI (Unioni Radiofònica Italiana) iat annuntziau su cumintzu de is trasmissionis de sa statzioni arràdiu de Roma San Filippo, acanta a su chi immoi est su bixinau Parioli de Roma, ma chi a s’època fiat totu sartu.

A nai sa beridadi su primu programma fiat stètiu unu cuntzertu presentau de Ines Viviani Donarelli, sa pobidda de su diretori artìsticu de sa sotziedadi chi iat strantaxau sa faina, e de àterus cuàturu mùsicus chi iant sonau mùsica de Haydn.

Uri, Unione Radiofonica Italiana. 1-RO: stazione di Roma. Lunghezza d’onda metri 425. A tutti coloro che sono in ascolto il nostro saluto e il nostro buonasera. Sono le ore 21 del 6 ottobre 1924. Trasmettiamo il concerto di inaugurazione della prima stazione radiofonica italiana, per il servizio delle radio audizioni circolari, il quartetto composto da Ines Viviani Donarelli, che vi sta parlando, Alberto Magalotti, Amedeo Fortunati e Alessandro Cicognani, eseguirà Haydn dal quartetto opera 7 primo e secondo tempo”.

Est pròpiu cun custus fueddus, de su stùdiu de Palatzu Corradi, in mesu a sonus e carraxu de fundu, chi Ines Viviani Donarelli, violinista in su matessi cuntzertu chi fiat po inghitzai, annuntziàt sa nàscida de sa primu emitenti in Itàlia.

Perou, in contu de custa incingiadura e de custu annùntziu stòricu, si ndi fiat pesada una chistioni, abarrada aberta po annus meda, sendi chi custa parti no arrennesciant a dd’agatai me is documentus arregistraus. Difatis dda depint ai segada, ma no scieus ni poita e ni comenti, e po annus e annus s’est sighiu a pensai a cudda boxi misteriosa comenti a sa de Maria Luisa Boncompagni.

Fintzas a su 1997 candu Barbara Scaramucci, diretora de Teche RAI, at agatau in s’archìviu Rai de Firentza su documentu originali, ammostendi chi sa boxi de su primu annùntziu de s’URI fiat de Ines Viviani Donarelli, e no de Maria Luisa Boncompagni. A dònnia manera Maria Luisa Boncompagni dd’ant sèmpiri tenta in consìderu comenti a sa primu annuntziadora radiofònica italiana, ingendradora de una generatzioni longa de professionistas de custu setori. S’URI, mudau in EIAR in su 1928, fiat stètia sa primu sotziedadi de gestioni de su servìtziu radiofònicu natzionali.

S’Unione Radiofònica Italiana fiat, comenti naraus oi, a capitali mistu pùblicu e privau, sendi chi si fiant postus impari sa SIRAC (Sotziedadi Italiana Arràdiu Auditzionis Circularis) e sa Radiofono de sa truma Marconi, cun sa partetzipatzioni de s’indùstria privada. In su capitali de sa sotziedadi ddoi fiat presenti fintzas sa Fiat e no est po nudda chi su primu presidenti de sa cuntzessionària fiat stètiu Enrico Marchesi, giai diretori tzentrali de sa domu automobilìstica de Torinu, innui, po unus cantu de annus, iat tentu s’incàrrigu de diretori amministrativu. A Marchesi dd’iant postu acanta, naraus po cumpartziri is responsabilidadis de sa faina, su diretori generali Raoul Chiodelli, e fiant , totu e duus, a dipendèntzias de su Ministeru de is Comunicatzionis, innui visu-presidenti fiat Luigi Solari, atentu meda a is interessus de Guglielmo Marconi. Custu est de seguru unu mamentu de primori po sa stòria de sa comunicatzioni. Fortzis oi no ndi cumprendeus  s’importu, ma si pensaus chi un’acadessimentu deaici est incapitau belle unu sèculu a oi, cun is trastus se is mèdius de comunicatzioni chi teniant a cussus tempus, fait a cumprendi ita apat bòfiu nai una novidadi aici manna e calis giambamentus apat portau in sa sotziedadi.

Sa proa de custus giambamentus est lòmpia finas a nosu, biu chi, nointames totu is annoaduras acapiadas a su progressu tecnològicu de sighida, s’impreu de s’arràdiu sighit chena de firmadas. Totu is generatzionis nd’abarrant ecisadas, e unus cantu de personàgius famaus sighit a traballai a s’arràdiu, pròpiu po su piessignu chi tenit, de essi adatu a ddoi manixai fainas de dònnia genia.  Tocat a nai puru chi innantis de bessiri unu fenòmenu chi pertocat su pòpulu, ca a cumentzu is abonaus sceti podiant ascurtai radiogiornalis, mùsica, crònacas sportivas e scenas po arriri de is atoris prus connotus, funt passaus una bella pariga de annus. Ma est aici chi funt nàscius is primus “steddus” de s’arràdiu e sa genti at inghitzau a stimai boxis e contus de Nunzio Filogamo, Nicolò Carosio e Mario Ferretti. Is primus annus de s’arràdiu funt stètius cussus de su Ventennio, duncas is fainas de s’arràdiu tocànt averiguadas, ca su regìmini fiat sèmpiri atentu cun sa tzensura e is trasmissionis bortas meda fiant unu trastu de propaganda fascista. Is cosas ant a melliorai a bellu a bellu, cun s’arrutroxa de su fascismu e sa nàscida in su 1944 de sa Rai e una crèscida de is servìtzius e de is programmas po spainai cultura, finas a su 1951, cun s’istitutzioni de su Fèstival de Sanremo chi at marcau po sèmpiri su sentidu e sa stima de sa genti po custu mèdiu massivu.

Manuela Ennas

Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – IMPRENTAS 2022-2023.
LR 22/2018, art. 22
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023.
LR 22/2018, art. 22

Diventa anche tu sostenitore di SardiniaPost.it

Care lettrici e cari lettori,
Sardinia Post è sempre stato un giornale gratuito. E lo sarà anche in futuro. Non smetteremo di raccontare quello che gli altri non dicono e non scrivono. E lo faremo sempre sette giorni su sette, nella maniera più accurata possibile. Oggi più che mai il vostro supporto è prezioso per garantire un giornalismo di qualità, di inchiesta e di denuncia. Un giornalismo libero da censure.

Per ricevere gli aggiornamenti di Sardiniapost nella tua casella di posta inserisci la tua e-mail nel box qui sotto:

Related Posts
Total
0
Share