Cida passada s’est torrau a fueddai de s’èuru digitali, unu trastu chi iat a produsi una rivolutzioni manna po s’economia europea. Sa Cummissioni Europea, impari a sa Banca Centrali Europea, est traballendi de una pariga de annus po ndi strantaxai custa faina finantziària noa. Duncas tocat a biri ita est custu èuru digitali e poita ddoi siant ideas a favori e ideas contràrias a custu progetu. Cumentzaus a nai chi s’èuru digitali, po is chi dd’ant pensau, no iat a arremprasai su dinai traditzionali ma iat a donai a sa genti sa possibildadi de scerai intra de s’unu o de s’àteru. Mancai giai immoi faeus pagamentus digitalis impitendi fintzas app fatas a posta, tocat a no cunfundi s’èuru digitali cun custas fainas, poita funt duas cosas diferentis.
Su dinai chi impreaus podit tenni duas formas. Una est sa forma fìsica, chi est cussa de su dinai chi teneus in busciaca o in su bussigheddu, est a nai su dinai in càmbiu. S’àtera est una forma chi naraus digitali, chi est cussa de su dinai chi teneus in su contu in banca, fatu de nùmerus e informatzionis digitalis. Custus èurus parint, ma no funt, dinai digitali. No funt dinai digitali poita esistint sceti po mori de sa banca: su dinai in su contu in banca difatis est unu dèpidu de sa banca cun nosu. Su dinai in forma fìsica invècias est unu dèpidu de sa Banca Centrali europea, chi dd’at emìtiu, cun nosu. Est custa sa caraterìstica chi at a tenni s’èuru digitali: unu dèpidu de sa Bce, est a nai s’autoridadi chi at postu su dinai in circulatzioni, cun nosu, sena de medianeris comenti is bancas.
Duncas at a essi unu dinai nou in totu e po totu, chi at a permiti a is citadinus de pagai in manera digitali in dònnia logu me is Paisus chi impreant s’èuru. Is bantàgius iant a podi essi medas. Po primu, is pagamentus iant a essi prus lestrus e prus profetosus, boghendi sa necessidadi de mediadas fìsicas. In prus, puru is costus de is mediadas iant a podi calai, poita iat a calai sa dipendèntzia de is arrodeus internatzionalis de pagamentu, comenti Visa e Mastercard, chi soventi a is mediadas ddas faint pagai. Un’àteru bantàgiu iat a pertocai sa seguresa, poita s’èuru digitali iat a donai sistemas de arreconnoscimentu prus fortis e sa scriidura in còdixi de is datus, cosas chi iant a agiudai a cumbati is trampas in lìnia.
Cun totu custu s’introdusimentu de custu dinai digitali impensamentat puru e intzimat dudas. Unu de is prus pensamentus mannus pertocat sa seguresa de is datus personalis. Difatis cun custa genia de dinai sa Banca Centrali Europea iat a podi connosci unus cantu de informatzionis pibincas in contu de is movimentus finantziàrius de is citadinus, mancai apat assegurau chi no iat a allistai nisciuna informatzioni. Ma is chi timint s’èuru digitali funt pruschetotu is bancas traditzionalis ca s’iat a smenguai sa necessidadi, po sa genti, de allogai su dinai in banca. Custa cosa iat a fai perdi meda de su dinai chi is bancas arregollint po mori de is contus e iat a podi ponni in crisi sa capacidadi insoru de prestai dinai a is citadinus e a is impresas. Po custa arrexoni, po prevenni una crisi de su sistema de is bancas, sa Cummissioni Europea pensat de ponni unu lìmidi a sa cantidadi de dinai in èuru chi is citadinus ant a podi tenni.
Un’àtera chistioni chi ponit dudas pertocat sa dipendèntzia de is arrodeus de pagamentu internatzionali, comenti Visa, Mastercard, Paypal e Applepay, totus americanus. Chi est berus chi po mori de s’èuru digitali s’Europa iat a podi smenguai sa dipendèntzia de custus arrodeus e intzimai un’indipendèntzia econòmica e finantziària, est berus puru chi sa cosa ponit dudas in contu de cuncurrèntzia e de soberania finantziària. Duncas, s’introdusimentu de s’èuru digitali at a podi essi una rivolutzioni profetosa po s’economia europea, ma comenti totu is rivolutzionis arrapresentat unu disafiu e un’oportunidadi chi tocant studiadas beni e chi bollint una debata sèria.
Massimiliano Meloni
