Chenàbura su 7 de custu mese, in Montetzitòriu, su presidente de s’Istat Francesco Maria Chelli at illustradu sos nùmeros de su “Rapporto annuale 2023. La situazione del Paese”. Custu raportu lompet a sa de 31 editziones e cumbinat cun sos concruos de s’istadu de emergèntzia pandèmica. Ma cumbinat finamentas cun una fase de suferèntzia cun disagualidades a livellu econòmicu, sotziale e territoriale chi, a sa nâda de Chelli, «si sunt agravadas». Comintzemus.
Pagu prus o mancu, de 2 unu giòvanu mustrat a su nessi unu singiale de discumbèniu in unu de sos chimbe indicadores Istat prus de importu de benèssere ècuo-sustenìbile: istrutzione e traballu; coesione sotziale; salude; benèssere sugetivu; territòriu. Su nùmeru est prus mannu (1,6) pro sos giòvanos chi mustrant discumbèniu in nessi duos de custos domìnios. Sa cumponente anagràfica sa prus suferente est sa chi nch’est intre sos 25 e sos 34 annos, est a nàrrere sos chi tenent dificultades acarende·si a su mundu de su traballu, sos chi sunt essende·si·nche dae sas famìlias de orìgine, chi sunt comintzende una vida autònoma (solos o ghetados a pare), chi sunt pensende a àere una criadura.
Àteros datos chi diant dèvere pònnere oriolu sunt sos chi s’Istat bogat a campu faeddende de trasmissione intergeneratzionale de sa povertade, una dinàmica chi est prus grae in Itàlia chi no in àteros paisos de s’Unione europea. Ca in su belpaese belle una de tres partes de adultos intre sos 25 e sos 49 annos in perìgulu de povertade benit dae famìlias in bulleta. E, semper cunforma a su restu de s’Europa, prus bassas sunt sas boghes de ispesa pùblica. Pensemus a su dinare chi ponent pro s’istrutzione: 4,1% de su Produtu internu brutu cando chi in Germània sa pertzentuale nch’est a su 4,5, in Ispagna a su 4,5 e in Frantza a su 5,2. E prus bassa est fintzas sa cuota gastada pro sa prestatziones sotziales a sas famìlias e a sos pitzinnos: 1,2% de su Pib contra a su 2,5% de sa Frantza e a su 3,7% de sa Germània. Datos chi non sunt de grandu agiudu pro chi b’apat un’emantzipatzione de sas generatziones noas.
Si leamus in cunsideru sa fàscia 30-34 annos, chi est sa chi pro su prus cumbinat cun sos concruos de sos istùdios, su 12,1% narat de no àere traballadu mai. Ma custa est cosa chi mudat cunforma a su gènere, a su territòriu e a su livellu de istrutzione. Su tìtulu de istùdiu influit de prus pro sas fèminas ca petzi su 7,5% de sas laureadas cun cussos annos narat de no àere traballadu mai. De prus: su tassu de ocupatzione de sas laureadas 25-64 annos est prus de su dòpiu de su de sas fèminas chi tenent sa litzèntzia mèdia ebbia (80,2 contra a su 36,3%).
Beru est finamentas chi sa partetzipatzione de sas fèminas a su mercadu de traballu dipendet meda – modellos culturales a banda – dae sos càrrigos familiares, dae sa disponibilidade de sos servìtzios pro sa pitzinnia (comente amus bidu in antis), dae su contivìgiu de sas criaduras e de sos familiares prus dèbiles (disàbiles, martùrios, betzos etc.). Pro nàrrere, s’annu coladu su tassu de ocupatzione de sas fèminas intre sos 25 e sos 49 annos fiat s’80,7% pro sas chi istaiant solas, su 74,9% pro sas cojuadas o cunviventes sena fìgios, su 58,3% pro sas mamas.
A concruos b’est su fenòmenu Neet (Not engaged in Education, Employment or Training), o siat sos giòvanos (unu de bator intre sos 25 e sos 29 annos) chi no istùdiant e chi non traballant: penalizadas sas fèminas (20,5%) cun sos òmines firmos a su 17,7%; penalizados sos de su meridione (27,9%). Pro su chi pertocat sa fàscia 15-29 annos b’at una fòrfighe de 11 puntos intre istràngios (28,8%) e italianos e una prus mannas intre fèminas (37,9%) e òmines (18,5%).
Mauro Piredda
