S’oru arrùbiu. De su frori a s’ispètia po mori de sa traditzioni

De candu esistit una memoria stòrica chi torrat testimònia de Santu ‘Èngiu comenti logu famau po su coltivu de su tzafanau sa manera de ddu manixai e totu is traditzionis chi ddu pertocant funt abarradas is matessis in su tempus comenti aìnturu de unu ritu sacru. Totu cumintzat marrendi beni sa terra unus cantu de bortas. Sa conca, limpiada de sa camisa, tocat prantada in giualis in s’istadi e inguni si lassat intzeurrai po cincu annus prima de ndi dda bogai po lassai pasiai sa terra e ddi cambiai logu.

Sa froridura acontessit intra de s’acabbu de mesi de ladàmini e e is primas diis de donniasantu e sighit po asumancu cuìndixi diis. A mangianu, prima chi s’aberrat meda, su frori tocat boddiu a manu, a unu a unu. Est unu traballu stentosu meda, ca tocat a donai atentu a ddu segai cun garbu po no ddu arrovinai. A merì invècias tocat a ddu limpiai, est a nai a ndi segai is tres enas arrùbias lassendi-ddas perou aunidas a pari, a fai sa feidadura cun olluermanu po ddu luxentai e a ddu lassai asciutai, mellus si a faci de su fogu allutu in sa tziminera.

Pustis tocat a dd’allogai, mellus chi est in unu botu de làuna e atesu de sa luxi. In Santu ‘Èngiu contant chi in passau – ma calincunu ancora acostumat a ddu fai – nci fiat sa traditzioni de impreai po sa primu borta su tzafanau nou po cundiri su brodu sa dì de Santa Luxia, su 13 de mesi de Idas, forsis po unu legàmini cun su Guventu dedicau a sa santa de is paras chi dd’iant fatu connosci a is santuingesus. Pro ddu podi impreai a coxinai tocat a fai sa tiriadura, est a nai a ddu turrai cun unu ferru callenti po ddu torrai a pruini.

Su tzafanau de Santu ‘Èngiu est diferenti meda de su chi coltivant in àterus logus de Itàlia: su frori est prus nodiu e su produtu chi donat arresurtat prus aromàticu. Connotu cun su nòmini de oru arrùbiu giai de candu is tzafaranaias, fèminas abistas de bidda, girànt totu sa Sardìnnia po ddu baratai o ddu bendi, narant chi ballit cantu s’oru no tantu po su prètziu cantu po su primori de custa prenda chi iat a podi essi diaderus una possibilidadi de svilupu po su benidori…chi fessit de nci crei cun totu is sentidus. Difatis s’impreu chi si ndi fait no pertocat sa coxina sceti ma àterus setoris comenti sa farmacologia e sa chìmica chi iant a podi assegurai unu rendimentu in prus.

Su tzafanau prodùsiu in Santu ‘Èngiu e in is biddas de Turri e Biddanoa Franca fait a ddu marcai in su registru de is denominatzionis de orìgini amparada ( Marcu DOP) cun sa denominatzioni “Tzafanau de Sardìnnia“. Custu arreconnoscimentu est arribbau in su 2009 cun su Regulamentu europeu Ce 98/2009 a pustis de stùdius e anàlisis de sa calidadi. Su tzafanau, po ddoi essi ammìtiu, depit essi manixau in unu de custus tres comunus e depit arrispetai is cunditzionis e is recuisitus stabilius in unu Disciplinari de Produtzioni.

Manuela Ennas

 

Diventa anche tu sostenitore di SardiniaPost.it

Care lettrici e cari lettori,
Sardinia Post è sempre stato un giornale gratuito. E lo sarà anche in futuro. Non smetteremo di raccontare quello che gli altri non dicono e non scrivono. E lo faremo sempre sette giorni su sette, nella maniera più accurata possibile. Oggi più che mai il vostro supporto è prezioso per garantire un giornalismo di qualità, di inchiesta e di denuncia. Un giornalismo libero da censure.

Per ricevere gli aggiornamenti di Sardiniapost nella tua casella di posta inserisci la tua e-mail nel box qui sotto:

Related Posts
Total
0
Share