Sa traditzioni de sa Sartìllia chi dònnia annu torrat a si spantai

In Sardìnnia no fait a fueddai de Carnevali chena de arremonai una de is prus espressionis apretziadas de custa festa, est a nai sa Sartìllia de Aristanis. Sa Sartìllia est una manifestatzioni stòrica chi fait a ponni aìnturu de is chi naraus cursas a s’aneddu, connotas giai in su Mesu Evu e chi s’agatant puru in àteras partis de Itàlia. Is documentus prus antigus de sa stòria de sa Sartìllia, allogaus in s’Archìviu stòricu de Aristanis, pertocant su còmperu de is stocus po sa cursa, chi iant fatu is autoridadis citadinas in sa butega de unu maistu de linna. No si sciit cun seguresa candu est chi apat primitziau sa Sartìllia, ma a cantu contat una traditzioni chi tenit prus de cincuxentus annus, dd’ant apariciada dònnia annu, chi nci fessit paxi o gherra, tempus bellu o lègiu, e dd’at sèmpiri ghiada su Componidori, naraus su cabu-cursa.

A dda cuncordai funt is grèmius, is assòtzius de is maistus de unu mestieri, chi s’agatànt in is Citadis Règias giai a s’acabbu de su 1400. Sa Sartìllia si currit s’ùrtima domìniga de Carnevali e su martis de coa ma a nai sa beridadi su ritu cumentzat meda prima, su duus de friàrgiu, dì de sa Candelera. A mangianu chitzi is chi faint parti de is grèmius, de is cunfrarias e de unus cantus assòtzius religiosus andant in crèsia po sa beneditzioni de is candelas. Prus a tardu s’Oberaju Majori, sa prus autoridadi manna de su grèmiu de is massàjus e su Majorale en Cabo, sa prus autoridadi manna de su grèmiu de is maistus, sceberant donniunu a su Componidori insoru. Po su grèmiu de is messajus s’Oberaju majori donat a su Componidori una candela cun frocus arrùbius cun sa pregadoria ‘Santu Giuanni t’agiudit’, invècias po su grèmiu de is maistus de linna su Majorale en Cabo donat a su Componidori una candela cun frocus a colori de arrosa e a colori de celu cun sa pregadoria ‘Santu Giusepi t’assistat’.

Aici, arriciu s’incarrigu ufitziali, cumentzat sa Sartìllia. In sa dì de sa cursa a s’istedda sa parti de sa tzerimònia prus arcana est candu su cavalleri diventat Componidori cun sa bestidura. Is massajeddas, piciocas cun su bistiri traditzionali de Aristanis, impari a sa massaja manna, bistint a su cavalleri cun sa bistimenta antiga de su Componidori, custodida cun incuru mannu de su Grèmiu. Tocat a ddu fai in s’òrdini giustu: camisa bianca, cratzonis, frocus de su colori de su grèmiu acapiaus a su tzugu e a is bratzus e apustis cosius cun agu e filu, su cojetu (unu cropetu de peddi) e sa caratza andrògina. Sa bestidura acabbat candu ddi ponint in conca su velu ricamau e su capeddu: de insaras su Componidori no at a podi ponni prus is peis in terra fintzas a s’acabbu de sa currera a cuaddu. Difatis ddi bitint su cuaddu in sa mesa innui dd’ant bistiu, e inguni at a torrai po si spollai. Su cavalleri no est prus un’òmini ma unu semi-deu. Est issu chi cumentzat sa cursa a s’istedda sceberendi dònnia borta calis funt is cavalleris chi depint curri circhendi de pigai s’istedda.

Dònnia istedda infrissida est una festa, est sìmbolu de norabonas po s’annu chi benit. Su Componidori serrat sa cursa cun s’arremada, una cursa chi fait totu crocau in su cuaddu e castiendi a celu, benedixendi sa genti cun sa pipia de maju, umu màtzulu dòpiu de violas acapiadas cun frorinca, sìmbulu de beranu e vida chi torrat a cresci a pustis de s’ierru. A pitzus de sa Sartìllia nc’iat a essi ancora meda cosa de nai ma su consillu est de andai a dda biri in Aristanis, poita ca dònnia annu est un’ammaju, est stòria chi no passat mai.

Manuela Ennas

Diventa anche tu sostenitore di SardiniaPost.it

Care lettrici e cari lettori,
Sardinia Post è sempre stato un giornale gratuito. E lo sarà anche in futuro. Non smetteremo di raccontare quello che gli altri non dicono e non scrivono. E lo faremo sempre sette giorni su sette, nella maniera più accurata possibile. Oggi più che mai il vostro supporto è prezioso per garantire un giornalismo di qualità, di inchiesta e di denuncia. Un giornalismo libero da censure.

Per ricevere gli aggiornamenti di Sardiniapost nella tua casella di posta inserisci la tua e-mail nel box qui sotto:

Related Posts
Total
0
Share