Comenti bolit sa traditzioni, sa festa de sa Mamma seus acostumaus a dda tzelebrai sa segunda domìniga de maju e ocannu, in su 2023, ddi tocat su 14 de maju. Provaus a cumprendi mellus comenti est nàscia e comenti s’est spainada custa costumàntzia.
Naraus chi is orìginis de custa festa funt antigas meda e torrant agoa a su mundu aregu e arromanu, sendi chi in is culturas insoru festànt is mammas in su mentris de tzelebratzionis alligongiadas a divinidadis feminilis e sa fertilidadi. Po is aregus fiat sa dea Rea, mamma de totu is divinidadis, po is arromanus fiat invècias sa dea Cibele, alabada po su cultu de sa fecundidadi.
De custa genia de tzelebratzionis in su Mesu Evu e in su Rinascimentu invècias no teneus arrastus si no po cantu pertocat festas acapidas a su sentidu de maternidadi de Nosta Sennora. Bastit a pensai chi a Maria de Nazareth dd’iant donau, in manera ufitzìali in su Cuntzìliu de Èfesu de su 431, su tìtulu de Θεοτόκος, est a nai “Mamma de Deus” sa chi dd’at fatu nasci, cunfirmendi aici sa devotzioni de su pòpulu cristianu giai a partiri de su de tres sèculus. E custa festa de Maria s’est ammanniada in su sentidu fintzas a bessiri sa festa de totu is mammas. Mancai a is fèminas, prus in generali, podeus nai chi no ddas festànt meda meda.
Ma su tempus e is sèculus, a bellu a bellu, nd’ant bogau de custa festa cussu tonu religiosu chi fiat stètiu su piessignu a cumintzu, fintzas a a ddi donai una bisura prus tzivili e moderna. Sa Festa de sa Mamma comenti dda pensaus a di de oi est nàscia intre de s’Otuxentus e su Noixentus, in duus mamentus diferentis.
Su primu torrat agoa me is annus Sessanta e Setanta, po merescimentu de duas fèminas americanas, Ann Reeves Jarvis e sa filla Anna. A s’acabbu de sa gherra tzivili americana, Anna Reeves Jarvis, chi fiat una pacifista, iat portau a innantis e promòviu unus cantu se festas de sa mamma cun sa tarea de favoressi s’amighèntzia intra de is mammas ede is famìlias de Nordistas e Sudistas. Fiant pruschetotu atòbius amigosus, maneras po cumpartziri unu smurzu e in su mentris circai de annuddai is distàntzias chi ddus iant postus palas a pari.
Sèmpiri in su matessi perìodu, in su 1871, candu in Europa fiat cumentzendi sa gherra francu-prussiana, sa poetissa americana Julia Ward Howe iat scritu sa ‘Mother’s Day Proclamation’, innui cumbidàt is fèminas a traballai po lompi unu rolu prus ativu in su protzessu de apaxamentu intre de is Stadus.
Ma po cunsiderai custa comenti una festa ufitziali, reconnota naraus de sa sotziedadi, tocat a abetai is primus annus de su Noixentus, candu Anna Jarvis, sa filla de Ann Reeves Jarvis chi eus giai arremonau, sighendi is fainas de sa mamma cumintzat a apariciai atòbius dedicaus a is mammas, circhendi de donai sighidura e strutura a sa cosa , fintzas a candu su presidenti americanu Woodrow Wilson at detzìdiu de ufitzializai sa festa in su 1914.
Est stètiu pròpiu cun su presidenti Wilson chi su Cungressu iat stabiliu de tzelebrai sa festa in sa segunda domìniga de maju, sendi chi in cussu perìodu de s’annu fiat morta Ann Jarvis. Cussa dì dd’ant sceberada àterus Paisus puru, comenti sinnu de amori arreconnoscèntzia po is mammas.
In Itàlia sa Festa de sa Mamma arribat in su 1933, a is tempus de su fascismu, candu tzèlebrant sa “Dì de sa mamma e de su pipiu”, su 24 de mesi de Idas.
De insaras, in sa noti de Paschixedda, is mammas funt intradas in una programma propagandìsticu ca fiant sa mellus espressioni de su regìmini fascista chi promoviat su chi naraus “natalismo”, una genia de polìtica chi punnat a ammanniai sa crèscida demogràfica de unu stadu. Difatis in custa festa donànt unu prèmiu a is mammas chi faiant prus fillus, ca nat chi agiudànt su benidori de su stadu.
Eus dèpiu abetai su tempus a pustis de sa gherra po chi, in Itàlia puru, sa Festa de sa Mamma tenessit una bisura prus pagu propagandìstica, scabùllia de tareas polìticas. In sa segunda metadi de is annus Cincuanta iant inghitzau a spaniai duas festas de sa mamma: una dd’iat aprontada de su pàrracu de una fratzioni de Assisi po arrexonis religiosas, po dda tzelebrai in su balori cristianu e religiosu; s’àtera in Ligùria, po arrexonis cummertzialis, chi iant promòviu is butegheris de froris. Totu e duas fiant in maju, mesi dedicau a Nosta Sennora po is primus, e tempus arricu de froris bellus po is segundus.
De su 1959 sa festa iant sceberau de dda tzelebrai s’otu de maju, ma pustis, fortzis in lìnia cun àterus Paisus de su mundu, immoi ddi tocat sa segunda domìniga de maju, mancai in medas sigant a dda alligongiai a sa data primàrgia.
Manuela Ennas
