Ocannu, pro neghe de su Covid-19 e de is normas pro fàghere a manera chi non sigat s’impestu, is cadderis sedilesos no ant a cùrrere in onore a Santu Antine. S’Àrdia, una de is prus traditziones mannas de sa Sardigna, chi si tzèlebrat su ses e su sete de argiolas, duncas no at a alentare s’ànimu de chi cada annu bi leat parte, de is protagonistas e de is fideles chi ddoe lompent dae ogni logu.
Ma non podimus fàghere de mancu de nde faeddare pro s’importu de custu acontessimentu, unu de is prus adòbios ispantosos a caràtere religiosu de sa Sardigna. S’ Àrdia est una currera a cuaddu chi sighit unu rituale pretzisu. Su cadderi chi est dae in antis de totu is àteros e chi calende pro primu incingiat sa currera apoderat in manu una pandela de brocadu grogu. Est sa primu pandela. Àteros duos cadderis ddu sighint giai a su costau: sunt sa segunda pandela chi aguantat una pandela ruja e sa de tres pandela chi portat una pandela bianca. A palas de is primos ddoe sunt àteros cadderis chi ddos amparant, mancari cun fortza, a manera chi nemos de is àteros cadderis potzat sodigare sa primu pandela andende ddoe prus a dae in antis, ca asinuncas diat a èssere unu disonore mannu.
In custa fase de sa currrera nemos mùsciat, s’intendint petzi su sonu de is ungheddas chi nde pesant su pruene dae terra. Icapitat chi unu tzèrriu de spantu o de sprama pro un’istrempada potzat tasire su mudìmene. Est candu is cadderis si acostant a pare pro passare asuta de s’arcu de perda acanta de su santuàriu de Santu Atine, chi sa timoria creschet e calincunu ispetadore mancu càstiat ca custu est su mamentu prus perigulosu. Cando sa nui de pruene s’abàsciat e s’àera si torrat a limpiare faghet a averiguare chi totus nde siant essidos dae su strintòrgiu de s’arcu chentza de tènnere dannu. Insaras a chi est castiende ddi torrat su sulidu ca sa truma de cadderis est arribada a su santuàriu. Sa primu pandela, sighida de is àteros cadderis cumentzat a pònnere passos a inghìriu de sa crèsia.
A ogni gìriu totus si faghent sa crugi. Pustis de is gìrios, chi podent èssere chimbe o sete, s’Àrdia torrat a cumentzare. Sa primu pandela si nche ghetat un’àtera borta a bàsciu de sa crèsia, in sa calada chi ghiughet a Sa muredda. Inoghe puru tocat a fàghere una pariga de gìrios in antis de torrare agoa a sa crèsia, pro acabare sa currera e cumentzare a festare. Immoe su ritu est cumpridu, unu ritu chi cheret ammentare a sa batalla èpica de su 312 in su ponte Mìlvio intra s’esèrcitu paganu de Massèntzio e cussu cristianu de Costantinu. Sa batalla, in ue fiat essidu binchidore Costantinu, aiat fatu acabare is persecutziones contras a is cristianos.
In s’Àrdia is cadderis chi aguantant is pandelas rapresentant duncas s’esèrcitu de Costantinu e is àteros cadderis imbetzes s’esèrcitu paganu de Massèntzio chi chircaiat de cumandare subra su cristianèsimu. S’Àrdia tenet duncas unu sentidu religiosu ma ammesturadu a sentidos acapiados a su naturale de s’òmine, ca est una proa de balia e de atrevimentu. Est passione biatza pro totu is sedilesos, ca est istòria chi si torrat a repìtere, semper aguale e semper noa. A pustis de àere cumpartzidu cun totus su ritu, sa die infatu a s’arbèschida de su sete de argiolas, s’Àrdia si torrat a cùrrere petzi pro is sedilesos, a jennas serradas, pro afortiare is vìnculos de sa comunidade in onore a Santu Antine.
Manuela Ennas
