Po fueddai de nativus digitalis tocat a fai una premissa netzessària. In is ùrtimas dexinas de annus eus bìviu una rivolutzioni informàtica e tecnològica ispantosa. Custa rivolutzioni at trasmudau sa vida nostra in dònnia manera, pruschetotu po mori de is ainas de comunicatzioni noas chi funt stètias prodùsias e chi ant arremudau cussas chi esistiant de prima.
Pensaus a internet, a sa posta eletrònica, a is retzas sotzialis, a is telefoneddus, a is tauleddas eletrònicas. Chi at bìviu in unu mundu sena de custas ainas connosciit beni sa diferèntzia. Oi nisciunu ndi podit fai de mancu. Difatis s’impreu de custas ainas, chi de immoi a innantis eus a nai TIC (Tecnologias de s’Informatzioni e de sa Comunicatzioni ) podit de seguru cuncurri a melliorai sa vida nostra de dònnia dì.
Finas a pagu tempus a oi fiat possìbili circai de cumbati custa rivolutzioni e sighiri a impreai is ainas bècias bivendi sena de internet, de computadoris e de telefoneddus. De calincunu annu no fait prus a fai de aici. Is pagus chi no ant bòfiu o chi no funt arrennèscius a imparai a impreai is TIC megant de agatai dificultadi meda a fai cosas netzessàrias po sa vida de dònnia dì. Bortas medas is ainas bècias no si podint prus impreai – po nai, sa domanda po giai totu is cuncursus pùblicus si podit fai sceti po mori de internet -, àteras bortas tocat a pagai de prus po ddas impreai, comenti pagai is tassas in su portalitu de sa banca invecis de ddu fai in lìnia, sètzius in domu -. Chi pensaus a s’impreu de is TIC podeus fai unu meledu chi est asuta de is ogus de totus. Is piciocheddus, finas is prus piticheddus, impreant is TIC sena de dificurtadi. Chi depint comunicai ddu faint cun fatzilidadi impreendi is retzas sotzialis e internet. A issus ddis benit mellus a fai is cosas in lìnia invecis de ddas fai cun is ainas traditzionalis. Cantu bortas intendeus nai chi is piciocheddus de oi parint nàscius e pesaus cun su telefoneddu in is manus? Mancai parrat,sa cosa no est una brulla. Issus no parit ma funt nàscius cun custas cosas in in manus. Mancai in manera vortuali ma est diaderus diaici, ca issus funt “nativus digitalis”.
Sa definitzioni de nativus digitalis est famada po mori de unu lìburu de su scritori americanu Mark Prensky, “Digital Natives, Digital Immigrants”, bessiu in su 2001 . Po sa teoria chi est ispiegada in su lìburu, “nativus digitalis” funt totus is pipius chi funt nàscius pustis sa difusioni de internet. Funt pipius diferentis de cussus nàscius prima, chi funt nomingiaus “migrantis digitalis”. Internet est duncas unu pratziàcuas chi fai considerai migrantis totus cussus nàscius prima, cun totu cussu chi custu fueddu, migrantis, bolit nai. Chi migrat difatis no connosciit sa lìngua de su logu innui andat a bivi, e mancai dda imparit a bellu a bellu, s’imparu no at a agiumai permiti de arremudai sa lìngua mamma. Duncas su migranti, po si podi orientai, at a tenni una filera de informatzionis sèmpiri limitada cunfrontu a is nativus. Custa metàfora fait cumprendi poita is piciocheddus de oi, chi fueddant sa lìngua de is TIC comenti chi siat sa lìngua mamma, po comunicai preferint a impreai is computadoris, is telefoneddus,e is social network ca custas ainas faint parti de sa lìngua mamma insoru.
Ma po is generatzionis no est sceti sa modalidadi de comunicatzioni a essi diferenti. Po mori de s’impreu de is TIC comenti parti de una prus lìngua mamma manna – sèmpiri in sensu metafòricu – mudant puru is modalidadis de imparu me is giòvanus de oi. Difatis issus funt multitasking, eus a nai chi arrennesciint a fai medas cosas impari e in su matessi tempus. Is piciocheddus de oi difatis arrennesciint a studiai e in su mentris a ascurtai mùsica puru, castiai sa televisioni, intregai messàgius a is amigus e navigai in internet. Podeus nai chi su stili cognitivu insoru est inginnosu, ca issus passant de unu mèdiu massivu a un’àteru arrennescendi a afrontai situatzionis diferentis e sighendi unu percursu lògicu pròpriu. A is migrantis digitalis ddis tocat a tenni passièntzia chi abarrant agoa e chi no nci dda faint a ddus sorighiri.
Manuela Ennas
