Jazz, s’orìgini de su nòmini.

Sendi chi ariseru su Fèstival ‘Jazz in Sardegna‘ at lòmpiu is 40 annus e dd’ant festau cun un’atòbiu digitali spantosu, apu pensau de biri mellus ita totu si cuat a palas de su nòmini jazz. Su jazz est un’espressioni musicali nàscia in Amèrica, in sa tzitadi de New Orleans, intra de s’acabbu de s’Otuxentus e s’inghitzu de su Noixentus, de s’ammesturu de is culturas localis cun is cantus de traballu de is africanus, portaus ingunis in cativèriu. Nc’at pagu seguresa a pitzus de s’orìgini de su nòmini jazz e is studiosus ant fatu ipòtesis diferentis, calincuna strama, calincuna prus funguda, calincuna chi parit prus credìbili ma totus ammajadoras.

Po tempus meda parit chi jazz ddu naressint cun sa pronùntzia jass e chi tenessit unu ligòngiu cun jazz them boy, una manera de nai impreada a New Orleans cun su significau de “ànimu piciocus!”. Un’àtera ipòtesi est sa chi ndi fait lompi su fueddu jass de su frantzesu jaser cun su sentidu de ciaciarrai e fai burdellu. Custa lìnia etimològica frantzesa jaser-jass parit avalorada de is giornalis de s’acabbu de s’Otuxecentus fintzas a su 1918 e de is testimonias de is musicistas de New Orleans ca custa mùsica, me is ambientis nodius e de mùsica traditzionalis, no dda teniant in consìderu e antzis narànt chi fessit sceti unu burdellu de sonus lègius, chena de armonia e acapiada fintzas a s’intimidadi intra de òmini e fèmina.

A un’àtera parti, contras a custa teoria, su fueddu no teniat relata cun sa mùsica fintzas a su 1917, candu fiat lòmpia a New Orleans una lìtera chi Freddie Keppard iat intregau de Chicago a Joe King Oliver, chi pustis dd’iat ammostada a su discenti suu Louis Armstrong, unu de is prus musicistas mannus de jazz. De àteru parri is chi narant chi su fueddu ndi siat arribau de setentrioni cun su primu impreu in sa zona de San Francisco. Su studiosu Gerald Cohen at agatau su primu impreu de su paràula in su giornali San Francisco Chronicle de su 1913, cun su sentidu de fortza, alentu, bàlia. Parit chi su cronista chi dd’iat impreada dd’essit liada de un’àteru cronista chi dd’iat intèndia de is giogadoris in su mentris de una partida a dadus.

In su matessi giornali, sèmpiri in su 1913 su fueddu torrat po definiri briosa e biatza una partida de baseball. Calincunu invècias at acostau su fueddu a jism impreau po sa virilidadi de s’òmini. Duncas faendi unu resumu po calincunu sa mùsica jazz est cussa acapiada a unu sentidu sessuali e duncas iat a essi nàscia me is logus de spàssiu e ammesturissu e po àterus invècias fiat sceti una mùsica allirga e praxili ma de pagu contu. Candu sa paràula s’est sprata divenendi famada, a bellu a bellu at pigau significaus prus lègius puru, fintzas a essi impreada comenti a unu nomìngiu in un’artìculu de su Times Picayunes, unu giornali stòricu de New Orleans.

Un’àtera ipòtesi ndi fait lompi su fueddu jazz de jar chi in inglesu bolit nai testu, to play jares est difatis sonai testus o botus. Sa cosa iat a torrai ca is primus sonadoris de custa mùsica po sonai impreànt testus a fundu a susu e duncas to play jares iat a essi diventau to play jazz. Cun totu chi in su 1885 iant aboliu su cativèriu, a comintzu de su Noixentus is afro-americanus ddus tratànt ancora che isciaus e su de cantai fiat su pagu chi ddis cuncediant ca serbiat po sciogai. Is tzèrrius e is bèrchidus, connotus in inglesu comenti calls and cries, chi is isciaus cantànt de suncunas, improvisendi, fiant espressioni e boxi de su dolori insoru, chi cumparziant in su logu de traballu, e funt is prus arreìxinis fungudas de su chi immoi cramaus jazz.

New Orleans est de seguru sa prus tzitadi de importu po su jazz tantu chi su stili suu est arrecunnotu comenti su primu stili de su jazz. Ma de insaras custa mùsica at fatu su giru de su mundu e oi est una de is prus pretziadas e fintzas a sa moda me is ambientis intelletualis e naraus chi oi nemus tenit dudas a acostai custu nòmini a sa mùsica chi arrapresentat.

Manuela Ennas

Diventa anche tu sostenitore di SardiniaPost.it

Care lettrici e cari lettori,
Sardinia Post è sempre stato un giornale gratuito. E lo sarà anche in futuro. Non smetteremo di raccontare quello che gli altri non dicono e non scrivono. E lo faremo sempre sette giorni su sette, nella maniera più accurata possibile. Oggi più che mai il vostro supporto è prezioso per garantire un giornalismo di qualità, di inchiesta e di denuncia. Un giornalismo libero da censure.

Per ricevere gli aggiornamenti di Sardiniapost nella tua casella di posta inserisci la tua e-mail nel box qui sotto:

Related Posts
Total
0
Share