In custos tempos treulados chi semus bivende, cun un’emergèntzia de salude pùblica orrorosa chi est mudende sa manera nostra de bìvere, unu de is messàgios prus fortes chi sunt donende est su de istare serrados in domo pro abarrare a tesu de s’impestu. Unu messàgiu chi lompet in totue, mescamente gràtzias a totu is ainas de is mèdios-massivos, chi però, a cantu paret, in medas non cherent ascurtare, forsis non cumprendende bene su chi semus arrischende si non ponimus in mente a is indicos chi donat su Guvernu. In Sardigna semus unu pagu barrosos, e difatis nche sunt fintzas dìcios pro dd’ammantare.
Unu de custos narat chi non si creet a su santu bàsciu de bìdere s’ispantu, est a nàrrere chi non creimus a una cosa fintzas a cando non dda bidimus nois etotu cun is ogros nostros e fintzas a cando non si tocat de acanta. Epuru is novas chi lompent sunt craras a beru e lassant pagu logu pro fàghere de conca nostra. In is tempos passados, cando non nche fiant totu is ainas de oe e mancu una connoschèntzia funguda subra de argumentos tècnicos tocaiat a s’imbentare sa manera de nche istesiare sa gente e mescamente is pipios dae su perìgulu, sende chi, pro sa majoria de is cosas, non si teniant acrarimentos adatos de donare. Su de fàghere a tìmere is pipios fiat parte fintzas de unu protzessu educativu chi serbiat a is mamas po si fàghere pònnere in mente de is fillos e in su matessi tempus pro ddos tènnere a tesu de is perìgulos chi non renessiant a ispricare in una manera simple e chi esseret fàtzile a crèere.
Custu protzessu previdiat s’impreu de una sèrie de contos e paristòrias pro ingendrare in su pipiu sa timoria de su perìgulu o de totu s’àteru chi ddu poderet nòghere. Gasi is pipios poniant in mente pro mèdiu de sa funtzione de istorrare chi teniant is contos e non gràtzias a un’acrarimentu ratzionale. De custas paristòrias nàschidas duncas pro chi is pipios non tennerent dannu, tocat a nàrrere chi in Sardigna bi nd’at giai-giai pro ogni timoria e ogni arratza de perìgulu. Intre de is prus famadas ddoe sunt cussas chi pertocant is Mamas: de su Sole, de su Bentu e de Funtana.
E beniant impreadas pro educare is pipios a non ddos fàghere essire de domo in ocasiones piessignas, o a si tènnere larganos de is logos perigulosos comente in funtanas iscobertas. In is dies de bentu forte, pro non fàghere ismalaidare is pipios e non ddos lassare essire dae domo ddis naraiant chi in foras b’aiat sa Mama de su Bentu. Custu personàgiu dda contaiant comente a una fèmina capatza de bolare chi nde pinnigaiat is pipios e ddos furaiat, ghetende·ddos a intro de unu sacu.
Sa Mama de su Sole imbetzes fiat a una betza cugugiada dae unu lentzolu biancu chi, in is oras prus solianas, furaiat is pipios chi abarraiant foras de domo. Custu contu dd’impreaiant a manera chi in s’ora prus callente, cando totus si retiraiant pro fàghere meigama, is pipios non giogarent a s’abertu cun s’arriscu de pigare una soleada. Sa Mama de Funtana fiat un’àtera betza, mala meda, chi biviat a suta de terra in is abbas. Cando unu pipiu giogaiat acanta de una funtana o in s’oru de unu riu, si naraiat chi sa Mama de Funtana diat a èssere essida a pìgiu pro nde leare is pipios e ddos batire in fundu paris cun issa. No isco si totus custas mamas in pare potzant serbire pro apoderare sa gente in domo o at a tocare a imbentare unu contu nou pro cumbìnchere is prus abetiosos?
Manuela Ennas
