Sa Turchia: terra de Kebab, de hammam e de sultanus. S’ùrtimu de issus, ca “su sultanu”est su nomìngiu suu, si narat Recep Tayyip Erdogan, e ancora una borta est arrennèsciu a mantenni su timoni de sa barca turca cun abilesa manna. O asumancu deaici parit, ca su Presidenti est torrau a binci is eletzionis e at a cumandai po àterus cincu annus. Ma est diaderus unu trionfu o seus pighendi parti a una farsa comenti me is comèdias prus nodidas?
Comenti at fatu Erdogan a binci un’àtera borta si ddu funt preguntendi in medas, ca nc’est arrennèsciu mancai sa crisi econòmica chi afrigit sa Turchia, s’inflatzioni arta comenti no scieus ita e su terremutu chi at sderrocau su Paisu faiant pensai a su contràriu. E puru su Presidenti nci dd’at fata, gioghendi is cartas suas comenti in una partida de poker, isfrutendi is spartziduras socialis e religiosas e faendi movi is mèdius massivus e su Stadu a favori suu.
Erdogan perou iat a depi torrai gràtzias pruschetotu a s’oposiztioni, chi est stètia dèbili e pagu ecisadora. Su candidau suu, Kemal Kilicdaroglu, at circau de tenni impari ses partidus meda diferentis s’unu de s’àteru, ma a s’acabbu no at cunvintu etotu. In prus, tocat a ddu nai, su messàgiu eletorali suu no est chi siat stètiu pròpriu craru: in campagna eletorali fueddàt de solidariedadi e de arrespetu de is diritus, pustis de su primu turnu at mudau cara promitendi de nci bogai is disterraus de sa Turchia e at cumentzau a espressai ideas natzionalistas.
Candu si fueddat de eletzionis turcas, tocat sèmpiri a arremonai is boxis de trampas eletoralis, chi no funt ammancadas custa borta puru. S’opositzioni at denuntziau ameletzus in su mentris de is votatzionis, genti chi at votau duas bortas e àteras trampas. Cun totu custu, sa majoria de is analistas pensat a custus episòdius comenti berus ma assolaus e tenit s’idea chi no ddoi siant stètius imboddicus deaici mannus de ponni dudas in s’arrennèscida de su votu. Duncas, mancai favorèssia de unu clima pagu sulenu, sa bìncida de Erdogan parit leìtima.
Duncas sighit un’àteru tempus de poderi de “su sultanu”, divènniu primu ministru in su 2003 e Presidenti in su 2014. Su dd’ai torrau a eligi impensamentat meda s’opositzioni, is minorias ètnicas e sa comunidadi LGBT turca. Totus timint chi Erdogan at a sighiri a mudai su sistema polìticu turcu in unu sitema sèmpiri prus integralista e dd’at a acapiai ancora de prus a sa religioni islàmica. Ma tocat a tenni spera, ca “su sultanu” de seguru at a arrennesci a ammesturai impari autoritarismu e democratzia comenti at fatu fintzas a immoi!
Totu is economistas funt de acòrdiu: sa nexi de sa crisi econòmica diaderus grai chi est bivendi sa Turchia est pròpriu de Erdogan e de is polìticas monetàrias disatinadas suas. In pràtiga Erdogan cumbatit s’inflatzioni tenendi bàscius is interessus de su dinai, chi est su contràriu chi dònnia economista pensat si depat fai. No at esssi po nudda insaras chi s’inflatzioni invècias de s’abasciai est crèscia in manera spantosa e sa lira turca at pèrdiu giai totu su valori suu. Eus a biri ita at a fai su Presidenti, ca si no mudat idea, narant is economistas, est fàcili chi at a portai su Paisu a unu degòlliu econòmicu.
In polìtica internatzionali sa positzioni de sa Turchia de Erdogan at a sighiri a essi pagu crara comenti sèmpiri. A segunda de is necessidadis, pruschetotu internas, su Presidenti at a mudai alliantzas chena segai is liòngius cun nemus, ca ddi serbit a essi amigu de is monarchias de su Golfu comenti de s’Unioni Europea, de s’Amèrica e fintzas de sa Rùssia. Comenti fetzat a tenni impari totu custas relatas no si sciit, ma de seguru a s’incras de su ballotàgiu de domìnigu is Capus de Stadu de su mundu ant fatu a gara po ddi donai is norabonas.
Est fàcili pensai chi sa truma de partidus chi si funt postus in pari sceti cun sa tarea de nci bogai a Erdogan s’at a sciolli. Duncas, eus a podi pensai a un’opositzioni prus dèbili in su benidori. Sa sociedadi civili turca perou at ammostau giai me is tempus passaus de essi gherradora meda e eus a biri ita nd’at a bessiri a pillu, a partiri de is eletzionis aministrativas de s’annu chi benit.
Massimiliano Meloni
