• Chi siamo
  • Privacy
  • Cookie
Sardiniapost.it
  • Home
  • Pronto intervento
  • Cronaca
  • Politica
  • Economia
  • Ambiente
  • Culture
    • Musica
    • Teatro
    • Cinema
  • Cucina e cibo
  • Video
  • Inchieste
  • Blog
  • Sport
  • Innovazione
  • Shop
  • Home
  • Pronto intervento
  • Cronaca
  • Politica
  • Economia
  • Ambiente
  • Culture
    • Musica
    • Teatro
    • Cinema
  • Cucina e cibo
  • Video
  • Inchieste
  • Blog
  • Sport
  • Innovazione
  • Shop

Donniasantu. In Sardìnnia est tempus de tzafanau

5 Novembre 2020 Lapis
Condividi su whatsapp

Sa de su tzafanau est una maja chi dònnia annu si torrat a aparèssiri in custu tempus. Est una prenda chi sa terra s’arregallat, po sa bellesa de una froridura spantosa e po totu is impreus chi custa ispètia tenit. Epuru, mancai in sa traditzioni de su mandiari italianu su tzafanau tèngiat un’umperamentu mannu, sceti s’1% de su chi spaciaus in Itàlia ndi benit de produtzionis localis, ca sa prus parti manna dda portaus de foras, pruschetotu de s’Iran, de s’Ispagna e de su Maghreb.

Dònia annu in Itàlia su coltivu de su tzafanau pertocat agiumai 50 ètarus de terra: asumancu 35 de custus ddus coltivant in Sardìnnia, mentras is chi abarrant arresurtant partzidus mescamenti intra de s’Abrutzu, s’ Ùmbria, sa Toscana, sa Sitzìlia mancai me is ùrtimus annus agataus produtzionis in giai totu is regionis italianas. De is 35 ètarus postus a tzafanau in Sardìnnia, pagu prus de 20 s’agatant in Santu ‘Èngiu e gei custu iat a abatai po cumprendi s’importu de sa bidda in su panorama produtivu de custa genia de saboridas.

Su tzafanau (nòmini scientìficu crocus sativus) est unu frori chi si pensat originàriu dae s’Àsia Minori e connotu fintzas de s’antighidadi in Ìndia e in Tzina puru. Su prus documentu antigu chi arremonat su tzafanau est su pabiru egitzianu de Ebers chi ndi fueddat comenti arremèdiu po sanai su mali a is ogus e po agiudai is fèminas a parturiri. Invècias is primas pinturas de sa pranta, cun su frori a forma de campanedda cun ses pètalus e is tres enas de colori arrùbiu s’agatant in Grètzia, e po essi pretzisus in su palatzu de Cnosso a Creta e in s’ìsula de Santorini.

Sa literadura puru si fait cumprendit cali importu tenessit su tzafanau in su mundu antigu ca giai in sa Bibbia e in su Cànticu de Salomone dd’arremonant e aici etotu me is òberas insoru poetas e scritoris comenti Omero, Sofocle, Ovidio e Virgilio. Sendi mannu su consideru po custa ispètia io pòpulus iant cumentzau a ddu baratai e a ndi fai cummèrciu. In Europa si pensat siant stètius is Àrabus a ddu batiri, primu de totu in Ispagna, in su sèculu VIII pustis de Cristu. In su sèculu XIV candu in Europa nci fiat stètiu s’impestu de sa Morti Niedda, totus circànt su tzafanau po dd’impreai in mexinas e medicamentus, tanti da favoressi su cummèrciu de foras. Fiat acontèssia fintzas una bardana po ndi furai unu càrrigu de tzafanau in biaxi faci a sa tzitadi de Basilea, connota comenti sa ‘Gherra de su tzafanau‘ e nci fiant bòfius tres mesis po torrai a arrecuberai su càrrigu. Sa cosa fiat bàllia a Basilea, mudendi-dda aici in pagus tempus in su prus tzentru de importu po su tzafanau.

Invècias a portai su prantedu in Santu ‘Èngiu si pensat chi potzant essi stètius is paras Basilianus benius de Orienti chi iant fundau in su sèculu IX su Guventu consacrau a Santa Luxia. Issus impreànt su tzafanau po sa liturgia, po pintai s’arroba, po fai mexinas e de seguru iant imparau a is de sa bidda a ddu prantai, a ddu contivigiai e a ddu manixai. Scieus chi in su ‘500 su coltivu e su cummèrciu de su tzafanau iant tentu unu svilupu mannu in sa bidda permitendi-ddi una crèscida econòmica in su territòriu, comenti testimòngiat unu documentu notarili de su 1539 e su stòricu Giovanni Francesco Fara puru chi in su 1580,ndi chistionat comenti a “Optimo croco”. Fintzas Max Leopold Wagner contat chi de Saeddori si lompit in sa bidda de Santu ‘Èngiu, logu connutu e famau po su tzafanau. [sighit…]

Manuela Ennas

Per ricevere gli aggiornamenti di Sardiniapost nella tua casella di posta inserisci la tua e-mail nel box qui sotto:

Informativa privacy Sardiniapost

Загрузка...
https://www.sardiniapost.it/wp-content/uploads/2020/07/SARDEGNA-40-titoli-new.mp4

Filindeu, quando la pasta è molto rara. Una eccellenza tradizionale del Nuorese

16 Gennaio 2021

Trovarli nei ristoranti è molto difficile. Per non parlare dei market: se provate a...

Ricerca e tradizione unite per il gusto: ostriche allevate su tutte le coste sarde

13 Gennaio 2021

Le cozze sono il frutto di mare più noto tra quelli allevati in Sardegna, ma sta...

Manca e il valore semantico dell’arte: universalità primordiale ed elementare

15 Dicembre 2020

Mauro Manca nacque a Cagliari nel 1913 e sin dagli anni del liceo dimostrò interesse per l’arte orientando verso la grafica le sue prime esperienze illustrative. Conseguito il diploma, seppur...

Facebook

Sardiniapost

Editore: ICO 2006 S.r.l. Via Sonnino 67, 09125 Cagliari (Italia)
Direttore responsabile: Guido Paglia
P.IVA: 01296560913
Registrazione: Tribunale di Cagliari, decreto n° 23 del 01.10.2012

Redazione Per contattare i giornalisti di Sardinia Post, si può inviare una mail a redazione@sardiniapost.it o chiamare lo 070 664106.
Inviando email a redazione@sardiniapost.it, accetto la Privacy Policy

 Hosting & Provider

hosting: Ergonet srl
P.IVA 01871500565 – REA VT-135151
Viterbo Via Giuseppe Contadini 18
01027 Montefiascone
https://www.ergonet.it/

Provider: OVH srl
Via Leopoldo Cicognara, 7 –20129, Milano (MI)
P.IVA 06157670966
https://www.ovh.it/

Copyright © 2016 Sardiniapost.it | Tutti i diritti riservati | P. Iva 01296560913 | Registrazione: Tribunale di Cagliari, decreto n° 23 del 01.10.2012
La testata usufruisce del contributo della Regione Sardegna Assessorato della Pubblica Istruzione, Beni Culturali, Informazione, Spettacolo e Sport. legge regionale 13 aprile 2017 n. 5, art. 8 comma 13