Dodos e dudas: torrare a bida o sarvare chie est in perìgulu?

Ite est su dodo? O mègius, ite fiat? A banda su personàgiu de Alice in Wonderland, custu fiat unu pùgione de una casta particulare.

Pro primu cosa b’at de nàrrere chi fiat bastante mannu e, cunforma a sas testimonias tramandadas – pro more de pinturas – e a sos subfòssiles agatados, issu nche barigaiat sa mole de su dindu finas a nche lòmpere a una bintina de chilos e a su metru de artària. Posca si narat chi fiat una bèstia de bona uta, chi teniat prumas mùrinas e biaitas, francas grogas e unu bicu longu e a unu gantzu.

In fines non fiat a tretu de bolare. O mègius, cunforma a s’evolutzione sua paret chi apat pèrdidu cussa capatzidade (abarrende·li ebbia una pariga de alas prus chi non minudas) pro more de proenda prus chi non bundante in terra e ca de peruna bèstia fiat preda. Cosas, custas duas cumbinadas, chi lu lassaiant sulenu passìgia passìgia sena motivos de si pesare in bolu fuende·si·nche.

Custu in su logu suo, in ue fiat endèmicu, est a nàrrere s’ìsula de Maurìtziu, in s’Otzèanu Indianu sud otzidentale, a oriente de su Madagascar. E tando pro ite est chi nche l’isperdeint a custu dodo? E chie? E cando?

Torremus a dae in segus cun s’istòria e fatzamus unu biàgiu a s’imbesse de nessi 400 annos. Ca petzi tando est chi a cussa ìsula bi lompeint sos colonos europeos, comintzende dae sos marineris olandesos. Su dodo, masedu che a s’umbra sua matessi, non resesseit a aguantare sa fùria de sos cassadores lòmpidos dae Europa, e nemmancu a sa de sos àteros animales chi a cue nch’intreint e chi, una bia in cue acolondrados, nd’iscontzeint sos nidos in terra papende·si·nche sos oos agatados.

Un’isperdìtziu de continu, cun s’ùrtima abbistada de su Raphus cucullatus marcada su 1662. Una làstima su de non lassare su mundu comente fiat. Ma, a balet su “a sicut erat non torrat mai” de Mereu? Sa duda est in sa noa de ocannu.

Un’impresa americana, sa Colossal Biosciences, diat pàrrere interessada a lu torraret a bida, a su dodo. Su progetu, a su presente tenet 150 milliones de dòllaros pro los destinare a sa punna. S’équipe iscientìfica est giai resèssida a secuentziare su Dna de unu dodo, ma est cando ant a decodificare pro intreu su genoma de su pugione chi b’at a chèrrere unu mèdiu pro nche pònnere cussos genes in s’embrione de un’animale in bida.

Unos cantos istudiosos narant chi su Columbu de sas Nicobaras (Caloenas nicobarica) siat su prus parente custrintu chi diat pòdere àere su Dna mudadu pro nche nde pònnere agigu de su de su dodo. Duncas, ipòtesi, aberende·si sos oos, est capatze chi nd’essat una versione 2.0 de su dodo.

Sa cosa no est una novidade, ca sos de sa Colossal Biosciences, carchi annu a como aiat giai annuntziadu progetos simigiantes pro torrare a bida su mammut lanosu e sa tigre de sa Tasmània, estintos fintzas issos. Sa diferèntzia est chi su dodo diat dèvere presentare dificultades ulteriores ca b’at prus chircas genòmicas pro sos mammìferos chi non pro so pugiones. Duncas, s’in casu sa cosa protzedat, no amus a ischire mai cantu su dodo nou s’assimiget a s’originale.

Però, in prus de sas chistiones tècnicas bi nd’at unas cantas de màdrighe ètica. E inoghe nch’est su bonu de sas dudas.

Sa prima pertocat sos sèberos: non diat èssere cosa mègius a impreare dinare e a bi pònnere aficu pro chi non nch’isperdemus àteras ispètzies in perìgulu? Un’àtera bi nd’at chi pertocat sos sèberos, ma custa borta petzi intre sos estintos: pro ite su dodo e non carchi àtera bèstia chi at àpidu sa matessi sorte sua? E a custu dodo, ite mundu li presentamus? Su logu de s’ìsula de Maurìtziu oramai totu bortuladu o un’àteru logu a cussa ìsula simigiante pro chi si potzat reproduire sa vida sua che a sa de 400 annos a como?

Mauro Piredda

Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – IMPRENTAS 2022-2023.
LR 22/2018, art. 22
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2022-2023.
LR 22/2018, art. 22

Diventa anche tu sostenitore di SardiniaPost.it

Care lettrici e cari lettori,
Sardinia Post è sempre stato un giornale gratuito. E lo sarà anche in futuro. Non smetteremo di raccontare quello che gli altri non dicono e non scrivono. E lo faremo sempre sette giorni su sette, nella maniera più accurata possibile. Oggi più che mai il vostro supporto è prezioso per garantire un giornalismo di qualità, di inchiesta e di denuncia. Un giornalismo libero da censure.

Per ricevere gli aggiornamenti di Sardiniapost nella tua casella di posta inserisci la tua e-mail nel box qui sotto:

Related Posts
Total
0
Share