Disamparados, invisìbiles, marcados, privos de unu benidore. Suferentes finas a s’ùrtimu alenu issoro, finas a s’ùrtima tancada de ogros. B’at un’Itàlia chi morit de custa manera e una bi nd’at chi lassat mòrrere.
In carrera. S’annu coladu b’at àpidu 393 rèndidos a sa sorte issoro intre sos chi non tenent letu nen cobertura. Unu nùmeru malu a bajulare chi non nche bàrigat ebbia sa tzifra simbòlica de 365 (393 est un’annu cun duos freàrgios), ma chi est finamentas prus mannu de sos perìodos in antis (+55% cunforma a su 2021 e +83% cunforma a su 2020).
Sos contos los at fatos sa FioPsd, s’assòtziu chi si interessat de persones privas de dimora. E custos nùmeros, a cunfirma de un’Itàlia chi lassat mòrrere avesada comente est a su tebiore suo, narende nos sunt chi no est petzi in ierru chi sa gente morit in carrera: de custos 393 cristianos, 109 sunt mortos in istiu, 101 in custu atòngiu masedu, 97 in beranu e 86 “ebbia” in tempos ierriles de comintzu e de concruos de annu.
In cada mese si morit in carrera, duncas; e sa tendèntzia costante est. Tzertu, sos nùmeros de ierru est capatze chi abarrent “bassos” gràtzias a interventos de acollièntzia aprontados pro s’amparu dae su fritu. Ite si gasi no esseret. Ma pro su restu de s’annu?
Semper cunforma a sos contos fatos da sa FioPsd, a su 91% custos cristianos fiant òmines, duas de tres partes fiant istràngios e s’edade mèdia est de 47 annos.
Unu mundu chi non cherimus bìdere e chi no est fàtzile a l’indagare a minudu. Ca petzi gràtzias a sas testimonias de sos chi los connoschiant b’at àpidu possibilidade de sestare unu profilu de custas suferèntzias. Barantases de chentu bias sa morte est pro intzidente, violèntzia o suitzìdiu. Trintasete pro motivos de salude.
E in custu 2023 sa mùsica no est diferente: a sa de 38 dies de s’annu giai bi nd’at mortu 54.
In galera. Si su raportu de sa FioPsd est de pagas oras a como, un’àteru bi nd’at, betzu de carchi chida, in contu de disamparados e de suferentes, de invisìbiles e de marcados in intro de sas galeras pàtrias.
S’assòtziu Antigone nos faeddat de su 2022 comente s’annu de sos suitzìdios. Otantabator, unu cada chimbe dies, unu cada 670 detenudos; belle 20 bortas in prus – narant – de sos àteros paisos democràticos. Fintzas inoghe cheret chi fatzamus su paragone cun sos annos colados ca su pretzedente primadu negativu l’agatamus in su 1992: setantaduos, proportzionadu a una populatzione cartzerària prus manna de 5mìgia unidades (belle 61mìgia, como belle 57).
Comente sunt sas galeras de Itàlia? Pro lu cumprèndere cheret chi movamus dae un’àtera dimanda. Cantu cabent? Si contat chi a su presente b’apat 9mìgia detenudos in prus de sa capatzidade de sas istruturas.
Sighende·bi·la: su 39% de sas presones chi sos de Antigone ant compidadu sunt cun tzellas sena su rispetu de su paràmetru de sos 3 metros cuadrados peròmine; su 44% est sena abba caente; su 56% est sena dòcia, su 10% est sena calorìferos; su 9% sena ghenna pro sos bisòngios.
Non faeddemus de sas salude mentale cun cobertura psichiàtrica inadeguada e cun grandu impreu de istabilizantes, antipsicòticos, antidepressivos, sedativos e ipnòticos in intro de un’ambiente chi nudda oferit a chie, colende·bi sas dies, la bidet a tesu meda sa libertade.
Sas pregontas chi amus a pòdere e chi amus a dèvere fàghere pertocant: sas mesuras alternativas a sa detentzione, mescamente pro cussas persones (tossicodipendèntzia, istorbos mentales) chi diant netzessitare de àteros interventos a livellu territoriale; sos collegamentos cun su mundu in foras de cussos muros; su contivìgiu de s’afetividade; sa valorizatzione de sa persone movende dae sa dignidade sua.
In carrera, in galera e torra in carrera. Esplosiva est sa situatzione cumbinada de sas duas chistiones: sa de sas persones sena dimora fissa chi nche los ponent in intro, mancari pro pagu tempus cunforma a su reatu cummìtidu. Semus faeddende de gente chi, pròpiu pro sa cunditzione issoro (in mancàntzia de domitzìliu), non podet benefitziare de penas alternativas eventuales. Situatzione esplosiva finamentas ca est aumentende su livellu de povertade in custa sotziedade. E sa cosa non finit una bia in foras: ca a unu marcu (su de èssere sena domo) bi nd’annanghimus un’àteru (su de s’ex detenudu). Una marginalizatzione dòpia, duncas. Chi nos diat dèvere agiudare a cumprèndere mègius ite est chi b’at de fàghere in sa sotziedade intrea in contu de giustìtzia.
Mauro Piredda
