S’Epifania in Sardìnnia cun sa Pasca de Is tres Gurreis

Su 6 de Gennàrgiu in su mundu cristianu est sa festa de s’Epifania, chi in Sardinnìa ddi narant Pasca de is Tres Gurreis. Circaus de cumprendi mellus s’orìgini de custu nòmini e de scoberri comenti is sardus dda festànt e calis fiant is traditzionis acapiadas a custa dì nodida. Forsis funt in pagus a sciri chi de custa dì ndi chistionat giai sa Carta de Logu. In su capìtulu 125, innui ddoi est scrita sa lista de “is dies feriadas” fait a ligi in mesu a is àteras diis de festa “Pasca dess’Epiphania que si clamat Pasca nuntza”.

Nuntza ca incapas fiat in cussa dì chi sa Crèsia annuntziàt sa dì de Pasca Manna e de is àteras festas de totu s’annu chi non teniant una data stabilida. In Sardìnnia s’identificatzioni de s’Epifania cun sa Befana est lòmpia tardu, comenti si contat su scritori Francesco Alziator in “La città del sole”. Naraus puru chi est una cosa de pagu tempus, in lìnia cun sa figura de una becitedda chi portat durcis e giogus a is pipius bolendi sètzia asuba de un’iscòvua, comenti est in sa traditzioni populari connota in totu Itàlia.

In Sardìnnia invècias sa festa tenit unu ligàmini prus mannu cun is Tres Gurreis, is “Re Magi” de sa cultura cristiana, is tres sàbius chi fiant mòvius de orienti e iant portau oru, intzensu e mirra a Gesùs Bambinu, sighendi su tretu inditau de sa stella couda. Sa cosa si fait pensai a sa traditzioni de los tres reis chi is catalanus, ancora oi, intendint e festant forsis prus de Paschixedda.
Difatis in Catalùnnia sa lòmpida de is Tres Màgius est sa festa prus manna de su tempus de Paschixedda e is pipius arrecint is arregalus in custa noti e no in cussa de Paschixedda, pròpiu comenti fiat acadèssiu a Gesùs Bambinu chi iat arreciu is donus de is Màgius. Unu sinniali de s’influèntzia chi sa traditzioni catalana at tentu in su mundu de is traditzionis sardas dd’agataus in unu durci.
Po Pasca de is Tres Gurreis in Catalùnnia si sighit a cuncordai una turta manna chi ddi narant Roscòn de Reyes e aìnturu ddoi cuant una faa o unu fasoleddu e sa statuedda de unu gurrei. Chini ddus agatat cuaus in sa fita sua, si narat chi at a tenni bona sorti po totu s’annu imbenienti. In Sardìnnia puru , a cantu si contat Giampaolo Caredda in su libru “Tradizioni Popolari della Sardegna”, po sa dì apariciànt unu durci, o mellus unu pani durci chi ddi narànt pròpiu de is Tres Gurreis, e in mesu a su cumassu ddoi ammesturànt legùminis (cixiri, fasolu, faa). A chini ddus agatàt, aici narànt, ddi tocàt in sorti un’arregorta abbundosa po totu s’annu. In Sardìnnia agataus puru àterus panis o durcis sèmpiri fatus comenti norabonas po s’annu imbenienti.

Est de importu puru sa traditzioni de is càntigus a cuncordu de is Tres Gurreis, chi si faiant in su tempus de Paschixedda e mescamenti su 5 de Gennàrgiu a de noti andendi a fùrriu me is biddas. Is cantorìs si firmànt a cantai ananti de is domus e po ddis torrai gràtzias is meris ddis arregallànt frùtora sicada o ddis cumbidànt una tassa de binu. Custu a cantu parit est su chi est abarrau de una traditzioni prus antiga, sa de is “pedidoris”, genti pòbera chi in su tempus de is festas andàt de domu in domu, pruschetotu de genti arrica, a pediri cosa de papai e de bistiri. In carchi bidda sa traditzioni de is càntigus est torrendi a bivi ca ddoi funt cuncordus e assòtzius chi tenint a coru custas formas nodidas de poesia. Po ndi arremonai calicunu: su Coro Boghe e Ammentos de Ittiri, su Coro Ortobene de Nùgoro, su Coro de Tzeramonte, su Coro Montalbo de Thiniscole, su Coro Boghes de Cheremule.

De custu arrexonu fait a cumprendi poita fintzas a pagu tempus agoa sa Pasca de is Tres Gurreis in Sardìnnia fiat casi prus festada de Paschixedda. Est sa lòmpida de sa figura prus moderna e globali de Babbu Nadali chi si nc’at stesiau de traditzionis prus fungudas de su connotu nostru.

Manuela Ennas

Atividade realizada cun su contributu de sa Regione Sardigna – IMPRENTAS 2020-2021.
LR 22/2018, art. 22
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021.
LR 22/2018, art. 22

Diventa anche tu sostenitore di SardiniaPost.it

Care lettrici e cari lettori,
Sardinia Post è sempre stato un giornale gratuito. E lo sarà anche in futuro. Non smetteremo di raccontare quello che gli altri non dicono e non scrivono. E lo faremo sempre sette giorni su sette, nella maniera più accurata possibile. Oggi più che mai il vostro supporto è prezioso per garantire un giornalismo di qualità, di inchiesta e di denuncia. Un giornalismo libero da censure.

Per ricevere gli aggiornamenti di Sardiniapost nella tua casella di posta inserisci la tua e-mail nel box qui sotto:

Related Posts
Total
0
Share