Sa Dì de sa Memòria dda tzèlebrat totu su mundu dònnia annu po arregordai su 27 gennàrgiu de us 1945, candu s’esèrcitu sovièticu fiat intrau in Auschwitz. Funt passaus 76 annus de cussu 27 gennàrgiu. In cussa dì s’Armada Arrùbia soviètica fiat lòmpia in una tzitadi pitica de sa Polònia ocupada de is nazistas: Auschwitz. Oi giai totus scieus ita ddoi at a palas de custu nòmini. Ma is sordaus, intraus po primus in su campu de cuncentramentu, chi portàt asuba de s’intrada sa scrita befiana e lègia “su traballu fait diventai lìberus”, de seguru no iant mai bisau s’orrori, sa sprama e su disisperu chi invècias iant a ai agatau ingunis aìnturu. Cun sa Dì de sa Memòria arregordaus puru sa Shoah, est a nai su stermìniu de is ebreus po nexi de sa Germània de Hitler e de is ideas suas malàidas de òdiu ratziali.
In Itàlia a sa Dì de sa Memòria dd’ant postu camba cun sa lei 211 de su 20 de argiolas de su 2000 po “arregordai sa Shoa, e mescamenti is leis ratzialis, su pessighimentu italianu de is tzitadinus ebreus, is italianus chi ant patiu su disterru, su cautivèriu, sa morti e cussus chi, in afilamentus diferentis puru, si funt postus contra a su progetu scellerau de stermìniu, e ponendi in perìgulu sa vida insoru ant sarvau sa vida e amparau is persighius”.
In ocasioni de sa Dì de sa Memòria funt medas is atòbius e is celebratzionis chi is Istitutzionis, is assòtzius e fintzas is scolas apariciant dònnia annu, ca su chi est acontèssiu a is ebreus e a is disterraus in is campus de cuncentramentu est tra is prus pàginas feas e arrorosas de sa stòria. Ocannu is celebratzionis ant a essi pruschetotu digitalis, ca su Covid s’obrigat a no s’atobiai. Ma Auschwitz , cun cussu filuferru spinosu, is càmeras a gas, is barracas, is forrus po abruxai is mortus, no si lassat assèliu. Si sighit a fueddai totora, si custringit dònnia borta a torrai in s’oru de su derrocu e a nci castiai aìnturu, cun is ogus e sa conca prenus de dolori ma cun una cuscièntzia prus manna.
Manuela Ennas
