A cantu narant is ùrtimus stùdius sa Sardìnnia est sa regioni italiana a tenni su prus nùmeru artu de malàdius de diabeta de tipu 1: funt giai 12 milla is malàdius intra de is mannus, prus de 1.500 is giovànus asuta de 18 annus, e dònnia annu si contant 120 malàdius nous. Cun custus nùmerus sa Sardìnnia sighit sceti a sa Finlandia in sa classìfica mundiali. A custu arresurtau giai tristu de sei tocat a aciungi puru is dificurtadis me is fainas burocràticas po otenni trastus tecnològicus (sensoris e microinfusoris) chi iant a podi agiudai is malàdius a bivi in assèliu cun sa diabeta. Difatis is dotoris diabetòlogus donant sa nexi de custu primau puru a sa mancàntzia in Sardìnnia de s’impreu de tecnologias modernas po sa cura de sa diabeta chi in àterus logus funt funtzionendi de tempus meda. Duncas is malàdius sardus tenint agràviu rispetu a is malàdius de is àteras regionis no podendi gosai de is matessis diritus e de is matessis possibilidadis de cura.
Candu una persona scoberrit de tenni sa diabeta (po chini no ddu sciit est una genia de maladia crònica chi po peca de sa carrasàpida fait cresci tropu su tzùcuru in su sànguini) tocat chi dda sigat una truma diabetològica cun espertus po afrontai sa maladia cun cuscièntzia, no sceti po mori de un’imparu curadori ma cun s’agiudu de ainas chi fetzant punnai su malàdiu a averiguai su livellu de tzùcuru e duncas e a si curai cun prus responsabilidadi. Difatis sa tecnologia permitit de tenni un’alliantza cun sa malàdiu ca agiudat a agatai sa cura prus adecuada a totu is bisòngius chi a bellu abellu si presentant, sendi chi dònnia malàdiu bivit sa cunditzioni sua in manera diferenti. Is trastus tecnològicus funt capassus de melliorai su cuadru de su metabolismu ma donant arresurtaus profetosus a totu sa biatzesa, a su chi pertocat sa psicologia e is relatas sotzialis.
Mancai in Sardìnnia nci siant aici medas malàdius sa Regioni no assegurat sa possibilidadi de tenni de custus trastus chi traballant in manera automàtica puru -apretziaus meda de is giòvanus- e is diabetòlugus no ddus podint liai in cunsìderu candu faint su pianu terapèuticu. Iant a essi invècias de importu pruschetotu me sa diabeta de is prus pitius ca funt capassus de intervenni candu su tzucuru calat tropu totinduna, agiudant mannus e pipius a tenni prus pagu timoria e pensamentu, e duncas a tenni malàdius prus chietus e prus pagu oriolaus. Sigumenti in Sardìnnia ant aprovau un’acòrdiu cuadru de sa Regioni Piemonti, chi limitat su nùmeru de prescritzionis de custus trastus tecnològicus, po garantiri su matessi diritu a sa saludi sa Federatzioni Retza Sarda Diabeta Ets-Odv at pediu a is Istitutzionis Sanitàrias Sardas de podi fai prescritzionis in dèroga rispetu a su chi narat su bandu Piemonti. Pruschetotu immoi a pustis de s’emergèntzia de su Covid-19 sa spera est chi sa Regioni Sardìnnia cumprendat cantu sa tecnologia e su ndi podi gosai potzat assegurai unu servìtziu mellus e paridadi me is curas.
Manuela Ennas
