Dario Piga est unu linguista “sui generis”. Originàriu de Pèrfugas, una bidda de sa regione de s’Anglona, 39 annos, est laureadu in Lettere e Filosofia in s’Universidade de Perùgia, ma est fintzas diplomadu in chiterra flamenca, diploma chi at pigadu in su conservatòriu de Sivìllia in Ispagna. Sa vida sua est a metade tra sa limba e sa mùsica. A bint’annos si nd’acatat ca depiat andare a s’àtera ala de su mare pro cumprèndere e dare balore a su logu ue fiant assentadas sas raighinas suas tantu fortes. E gasi at fatu. Como bivit in Brno, sa segunda tzitade de sa Repùblica Tzeca, est in pare a una pitzinna tzeca, e tenent unu fìgiu chi si narat Antoni, de 3 annos. Su pitzinnu faeddat su sardu perfughesu e su tzecu e cumprendet s’ispagnolu e carchi cosa de italianu. Dario, dae una pàriga de annos, tenet unu cursu de limba sarda in sa “Universidade de Masaryk” – in tzecu si narat Masarykova Univerzita – sa segunda universidade de sa Repùblica Tzeca pro mannària. Su cursu si faghet in sa Facultade de Filosofia, a intro de su Dipartimentu de Romanìstica.
Comente naschet sa passione tua pro sa limba sarda?
Sa passione naschet dae cando tenia 15 o 16 annos. M’ammento de una borta chi fia abbonadu a sa revista de poesia sarda “S’Ischiglia” ma a pustis de unu pàriga de annos mi nche fia iscantzelladu ca pro mene fiat prus interessante a bìdere sa poesia sarda vinculada cun sa limba sarda e no a su revessu. In cussu tempus cheria istudiare linguìstica pro èssere che unu dutore de una limba chi si nche fiat andende a s’àteru mundu a pagu a pagu. La cheria sarvare!
Chie t’at propostu de faghere unu cursu de sardu?
In sa Universidade Tzeca sos programmas universitàrios sunt prus lìberos che in Itàlia e est bastada un’interbista cun su vitze-retore de tando, su professor Jan Pavlík, pro cumentzare custa aventura. Nudda de prus e nudda de mancu.
Ite s’istùdiat in sa Facultate in ue insìngias su sardu?
In custa facultade s’istùdiat de totu, dae s’istòria de sas religiones a su teatru, a sa limba e literatura inglesa a su catalanu. In custos meses apo intèndidu boghes narende chi sa diretzione diat chèrrere fàghere una setzione a banda pro su sardu, catalanu e su bascu ca como cada unu de custos cursos est a suta de sa limba de s’istadu de apartenèntzia.
Cantos alunnos tenes?
Tèngio duos livellos pro cada semestre e una mèdia de bintichimbe alunnos in totu, chi benint dae diferentes cursos de làurea.
Comente est istrutturadu su cursu?
Sa presèntzia in su cursu de alunnos de diferentes cursos de làurea est unu problema a livellu de comunicatzione. In gènere cumentzo in tzecu pro ispricare sos artìculos, sos verbos e sas frases chi serbint a si presentare in prima e in terza persone. A pustis tocat a romanizare (ca semus in Romanìstica!) e sa cosa si cùmplicat ca apo de sighire in ispagnolu, italianu e frantzesu faghende·lis una cumparatzione linguìstica de su sardu cun custas limbas. Como tèngio finas un’alunnu de portoghesu e mi tocat a istudiare finas custa limba. In sos cursos prus avantzados faeddo unu sardu pasadu e sentzillu sena impreare, pro esempru, tempos verbales chi non sunt istados fatos, espressiones idiomàticas.
M’ammento chi in su 2014 si fiant iscritos duos alunnos Erasmus chi no ischiant mancu una paràula de cale si siat limba romanza! Unu problema chi apo dèpidu risòlvere pighende un’àtera àula e faghende·lis sas letziones in inglesu. A sa fine so resèssidu a lisfàghere cumprèndere unu testu in sardu e custu m’aiat dadu soddisfatzione manna. In totu fatzo 6 oras de letzione sa chida.
Cale sardu impreas?
Sa Sardigna est plurale, comente in cada logu, e de sardos bi nd’at unu pro cada comuna. Non sunt cosas surreales, sunt cosas normales. Inoghe in s’universidade sas letziones de bascu sunt in limba basca comuna, e sas de catalanu in limba catalana comuna, e finas sas letziones de inglesu sunt in limba inglesa comuna. In sardu est sa matessi cosa. Deo so unu chi dia cambiare paritzas cosas de sa LSC ma mi tèngio su pàrrere meu a intro de domo mea. Su motivu de custu issèberu est chi penso chi si cada unu dia impònnere sa bisione sua, diat èssere unu male mannu meda pro su sardu ca sos tempos chi semus passende non sunt pro partzire ma pro unire. Pro mene una faeddada sarda balet s’àtera! bastat chi s’iscriet e si faeddet ca fintzas a oe, in Sardigna, sunt pagos sos chi iscrient e faeddant in sardu. Pro mene est prus importante s’atzione, sa pràtica linguìstica a àere una bandera linguìstica galana amada e glorificada cun una limba angena.
Ite narant sos tzecos a subra de custu cursu, ite pensant de su sardu?
In sa prima letzione a sos alunnos noos lis fatzo semper sa matessi pregunta: ite nde pensas de su sardu. Como tèngio una cartella prena de bìculos de pabiros cun sas respostas issoro. Potzo assegurare chi de rispostas bi nd’at de cada tipu e modellu!
Dae chie est finantziadu su cursu?
Su cursu est finantziadu dae sa matessi universidade. In su 2012-2013 est istadu finantziadu finas dae sa RAS, cando galu Pepe Coròngiu fiat diretore de s’Assessoradu pro sa Limba e sa Cultura sarda.
Comente mai in sa Repùblica Tzeca sunt interessados a su sardu?
Sos tzecos sunt curiosos e a nudda polèmicos. Si una cosa lis agradat la faghent, mancari a bortas paret chi no bi siat una resone fundada, nessi pro comente la pensamus nois mediterràneos.
Pensas chi s’annu chi intrat as a fàghere torra su cursu?
Deo ispero chi eja! Ma totu dipendet dae su dinari. Cada annu est una gherra ca in sos meses de nadale-ghennàrgiu de cada annu su dipartimentu de Romanìstica at de agatare sa manera pro finantziare totu sos cursos. Est craru chi s’aneddu prus dèbile de totu sa cadena est su cursu de limba sarda ca su cursu de bascu est finantziadu dae su guvernu bascu e su cursu de catalanu dae s’istitutu Ramon Llull. Su sardu lu finàntziat s’universidade tzeca.
Ite si depet fàghere pro sa limba sarda in Sardigna?
Como chi tenimus una limba comuna, tocat a sas istitutziones a fàghere in modu chi sos sardos si potzant sardizare cun s’isperàntzia chi una die si potzat bìdere un’iscola sarda. Est difìtzile ca sa majoria de sos sardos no at galu cumpresu s’importàntzia de custa cosa. Podet pàrrere unu contu o una fola subra s’importàntzia de sa limba istòrica de sa Sardigna chi cumprendent mègius a foras chi no in Sardigna.
Sos iscolanos tuos sunt bènnidos in Sardigna, sunt curiosos de connòschere sa Sardigna?
Sa risposta est eja! Dae cando est cumentzadu su cursu sunt istados paritzos sos alunnos chi ant chertu andare a Sardigna pro cale si siat motivu. Sa majoria de sos alunnos sunt andados cun su progetu Erasmus.Su motivu de cust’issèberu fiat cussu de torrare una risposta a cussos chi naraiant (e sighint narende) chi su sardu non balet nudda e chi est dinari frundidu. Deo mi lìmito in sas letziones a dare una bisione de sa Sardigna e de su sardu su prus obietiva possìbile sena fàghere s’agente turìsticu. Su chi naro semper a sos alunnos curiosos de andare a Sardigna, est chi est gasi impossìbile a megiorare su livellu linguìsticu issoro comente diant fàghere pro esempru in Catalùnnia o in un’àtera comunidade “normale”.
Ornella Demuru
