In capas a medas unu piessignu, unu “dettaglio”, est fuidu, de kie at sighidu sa stòria de is nòmines de tzitade e de biddas sardas furriados in sardu dae is utilizadores etotu in Google Maps. Comente si ischet, una truma de utilizadores abistos at comentzadu, impreende una possibilidade wiki noa de cudda aina, a pònnere Casteddu a su postu de Cagliari, Terranoa de Olbia, Aristanis de Oristano e fintzas Tàtari de Sassari, e aici sighende.
Sa cosa at ispantadu meda a is giornalistas e is giornales continentales puru nde ant faeddadu. Lasso a una parte de cumentare custa cosa ki est interessante meda, ca nosi narat ca oe su monopòliu de apariciare s’ecologia gràfica inue bivimus is vidas nostras si nd’est fuende de is manos de s’Istadu, comente puru s’imparu, e totus custas cosas nde sunt torrende sèmpere prus cumpartzidas. Mi bollo cuntzentrare a pitzus de s’interpretatzione prus difùndia in s’imprenta e, duncas, in sa dibata pùbrica. Pro nàrrere, su giornale tataresu de De Benedetti cumentat: “Dopo un mese di “secessione” digitale, la mappa della Sardegna ritorna in italiano”. Custu cumentu aclarat cale est sa mentalidade funduda de is giornalistas: su sardu est uguale a s’indipendèntzia.
Ma custa ugualidade no tenet sentidu in sa realidade. Is prus de is partidos indipendentistas no impreant su sardu in sa comunicatzione issoro, e sa cuntierra est istada longa aintro de issos e de is operadores e ativistas pro su sardu, e oe etotu in medas no sunt de acòrdiu cun sù de donare a su sardu unu postu fundamentale in su gherrare issoro pro s’indipendèntzia. Giuanne Lilliu (e medas àteros/as) a s’interis no fiat indipendentista, ma fiat a favore meda de sa paridade linguìstica in Sardinnia.
No est un’ugualidade, sà de paridade linguìstica cun s’indipendèntzia: est sa timoria de chie si sentet privilegiadu dae sa situatzione de oe e timet de pèrdere su poderiu o, a su mancu, su prestìgiu ki tenet, e tando tzèrriat a su momothi de sa “separatzione” de s’amada pàtria italiana, logu de sa modernidade e de sa democratzia. A dolu mannu, is giornalistas intèrpretant custu sentidu comunu de is privilegiados, segundu chie a reconnòschere su deretu, prima de totu de democratzia, a sa paridade linguìstica si oberet sa ghenna a s’indipendèntzia. In dònnia passu pro sa paridade e sa tutela de is limbas pròpias de sa Sardigna, e de su sardu prima de totus, bient su tiàulu de su “separatismu”, o dimònios de sa pròpiu familia (torrada agoa, arretratesa, innioràntzia…). Ma custu est su rexonu tìpicu de chie s’oponet a is deretos, ki sunt sèmpere deretos de is àteros e currispondent a passos agoa de is privilegiados.
Gosi, pro sa còjua aintre persones de su pròpiu sessu, si biet in dònnia reconnoschimentu, minimu puru, su sciusciu de sa còjua traditzionale. E custu puru pro una lei contra de sa propaganda e s’afrenta, s’ofesa, a is gay e lgbt. Gasi, pro nde leare su crìmine istrambu de clandestinidade, giàe bient is costeras italianas invàdias de trumas de maghrebinos agganados de “traballu italianu”.
Su fatu est ca is prus de is italianos – unu pòpulu ki at imbentadu su fascismu e at sèmpere prefertu partidos autoritàrios o populistas, tocat a nàrrere, a dereta ma puru a manca – ddi praxet a santzionare una cunditzione. Tue ses sardòfonu, gay, imigradu? Est una curpa, est una nexe! E chie ses diasi, bolet nàrrere ca ses unu o una isballiada, essida male.
E chie si nde frigat de s’artìculu tres de sa Costitutzione, ki s’annu passadu fiat “sa prus bella de su mundu”, e imoe dda sunt fuliende a su muntonàrgiu o, comente si tzèrriat como, a una “commissione di saggi”.
Alessandro Mongili
